Όταν ο Χάγκαρντ τα έβαζε με τους χίπις

Country, η μουσική της «βαθιάς» λευκής Αμερικής

Του Γιώργου Πισσαλίδη*

Τα 75 του χρόνια κλείνει ο θρυλικός συνθέτης, τραγουδιστής, κιθαρίστας και βιολιστής της country Μερλ Χάγκαρντ (Merle Haggard). Ένας καλλιτέχνης που εισήγαγε τον ροκ ήχο της Fender Telecaster ατην κάντρυ και ανακηρύχθηκε «ποιητής των καθημερινών ανθρώπων» με μια σειρά μια σειρά από τραγούδια που εζυμνούσαν τον Θεό, την Αμερική και τον εργαζόμενο.

«Ζήτω στον εργαζόμενο σαν και μένα»

Ο Μερλ Χάγκαρντ γεννήθηκε στις 6 Απριλίου 1937, στο Όιλντέιλ, ένα εργατικό προάστιο του Μπέικερσφιλντ (180 χιλιόμετρα βόρεια του Λος Άντζελες). Οι γονείς του, Τζέιμς Φράνσις και Φλόσι Μέι Χάγκαρντ ήταν μετανάστες από την Οκλαχόμα, που μετεγκαταστάθηκαν στην Καλιφόρνια στη διάρκεια της μεγάλης οικονομικής κρίσης. Άρχισε την καριέρα του το 1960, αφήνοντας πίσω του μια για πάντα μια ζωή στην παρανομία, που είχε ως αποτέλεσμα δέκα χρόνια σε αναμορφωτήρια και φυλακές. Το 1969 θα ηχογραφούσε το τραγούδι που θα τον ανακήρυττε σε ποιητή της εργατικής τάξης. Ήταν το “Workin' Man Blues” (Η Θλίψη του εργαζόμενου). Οι στίχοι:

«Είναι μεγάλη δουλειά να έχεις εννιά παιδιά και μια σύζυγο / Δουλεύω σχεδόν όλη την ζωή μου! Θα δουλεύω όσο αντέχουν τα δυο μου χέρια! Θα πίνω την ζωή μου σε μια ταβέρνα! Και θα τραγουδήσω τα μπλουζ του εργαζόμενου! Θα χωθώ στην μυλόπετρα, δουλεύω σκληρά κάθε μέρα / Μπορεί να είμαι κουρασμένος το σαββατοκύριακο, μετά από όταν πληρωθώ! Αλλά θα γυρίσω πίσω στην δουλειά όταν έρθει το πρωί της Δευτέρας μαζί με το υπόλοιπο συνεργείο».

Μερικές φορές σκέφτεται να φύγει, να αλλάξει ζωή «Μερικές φορές σκέφτομαι να φύγω,! Να αλητέψω λίγο! Θέλω να πετάξω τους λογαριασμούς από το παράθυρο, να πάρω το τρένο για άλλη πόλη! Μα πρέπει να πάω πίσω στην δουλειά, πρέπει να πάρω καινούργια παπούτσια για τα παιδιά μου». Όπως και σε άλλα τραγούδια της κάντρυ για τον εργαζόμενο (π.χ το 40 Hour Week των Alabama) δεν υπάρχει ούτε χροιά ταξικής πάλης, αλλά μια προσπάθεια ενότητας της χώρας, που δεν διαφέρει από την έννοια της αλληλεγγύης στον εθνικισμό. Εκείνο όμως που ξεχωρίζει το Workin' Man Blues, είναι η απέχθεια για την κοινωνική πρόνοια: «Ζήτω στον εργαζόμενο, τον εργαζόμενο σαν και μένα! Δεν θα είμαι ποτέ στην πρόνοια, είναι ένα μέρος όπου δεν θα πατήσω το πόδι μου! Θα δουλεύω όσο αντέχουν αυτά τα δύο χέρια μου».

Πρόκειται για έναν ύμνο των ρεπουμπλικάνων που θέλουν να ζουν περήφανοι και ανεξάρτητοι χωρίς εξαρτήσεις από το μεγάλο κράτος.

Περήφανος, πατριώτης και λευκός

Εκείνο όμως που τον έκανε διάσημο από πολιτική άποψη ήταν το “Okie from Muskogee” (όπου Okie ο κάτοικος της πολιτείας της Οκλαχόμα). Το τραγούδι κυκλοφόρησε το 1969, την χρονιά του Γούντστοκ, της αποκορύφωσης του πολέμου του Βιετνάμ και των κοινωνικών αναταραχών στα αμερικάνικα πανεπιστήμια.

«Δεν καπνίζουμε μαριχουάνα στο Μουσκόγκι / Δεν κάνουμε ταξίδια με LSD/ Δεν καίμε τις κάρτες κατάταξης στην λεωφόρο / Μας αρέσει να ζούμε σωστά και να είμαστε ελεύθεροι! Είμαι περήφανος που είμαι από το Μουσκόγκι της Οκλαχόμα! ένα μέρος όπου ακόμα και οι συντηρητικοί μπορούν να περνούν καλά! Ακόμα έχουμε την σημαία να κυματίζει στο δικαστήριο! Και τα παιδιά σέβονται ακόμα τον κοσμήτορα! Δεν κάνουμε πάρτι με όργια! Δεν αφήνουμε τα μαλλιά μας μακριά και βρώμικα! όπως κάνουν οι χίπις στο σαν Φραγκίσκο».

Μέσα στον κυκλώνα της αντικουλτούρας, ο Χάγκαρντ υπερασπιζόταν τον παραδοσιακό τρόπο ζωής και το το “Okie from Muskogee” θα γινόταν ο ύμνος της «σιωπηλής μειοψηφίας» ("Silent Majority") της Αμερικής. Κανένας όμως δεν σκέφτηκε ότι υπήρχε και συνέχεια. Επρόκειτο για το “The Fightin' Side of Me” (Η πολεμική μου πλευρά):

«Ακούω τους ανθρώπους να μιλούν άσχημα / για τον τρόπο που ζούμε σε αυτήν την χώρα! ξεσπαθώνοντας για τους πολέμους που κάνουμε! και για το πώς πρέπει να είναι τα πράγματα! Δεν με νοιάζει να διαφωνούν! και να υπερασπίζονται τα πράγματα για τα οποία πιστεύουν! Όταν όμως καταστρέφουν την χώρα μου! με κάνουν να θέλω να τους πολεμήσω! Ναι με κάνουν να θέλω να τους πολεμήσω!

Καταστρέφοντας τον τρόπο ζωής / που οι στρατιώτες μας έχουν πολεμήσει και έχουν πεθάνει για να διατηρήσουν ! Αγάπα τη ή φύγε! Ας είναι αυτό μια προειδοποίηση».

Έτσι ο Χάγκαρντ έκανε τη διάκριση ανάμεσα στην ελευθερία του λόγου και της υλικής και ιδεολογικής καταστροφής της πατρίδας. Το “The Fightin' Side of Me” έμεινε πια πολύ στην καρδιά των πατριωτών και μετά την 11^η Σεπτεμβρίου, θα ξανάβγαινε στην επιφάνεια και θα συμπεριλαμβανόταν σε πολλές συλλογές πατριωτικής κάντρι.

40 χρόνια αργότερα ο «Χαγκ» δεν θα άλλαζε καθόλου. Μετά από δεκάδες Νο1 στα τσαρτς της κάντρι, θα έκανε ντουέτο με την Γκρέτσεν Ουίλσον (Gretchen Wilson) στο «Πολιτικά μη Ορθός» (Politically Uncorrect):

«Είμαι με την Βίβλο και την σημαία / και υπερασπίζομαι τον εργαζόμενο! Είμαι ένας από τους πολλούς / που δεν κερδίζουν σεβασμό! τους πολιτικά μη ορθούς! Υποθέτω ότι οι απόψεις μου θεωρούνται ξεπερασμένες».

(Σχ. ΚΟ: Για το Politically Uncorrect βλέπε και άρθρο στο blog Χριστιανική Μουσική με αφιέρωση στον υποφαινόμενο…)

Η μη “πολιτικά ορθή” του στάση θα τον έκανε θύμα λογοκρισίας με το “I'm A White Boy (Trying to Do My Thing”). Ένα τραγούδι στο οποίο είναι περήφανος για την λευκή καταγωγή του. «Δεν γεννήθηκα και δεν μεγάλωσα στο γκέτο! Είμαι ένα λευκό παιδί που ψάχνει να βρει μέρος να πετύχει! Θα βρω μια πλούσια γυναίκα και μια δουλειά που δεν χρειάζεται δίπλωμα!. Δεν είμαι μαύρος και δεν είμαι κίτρινος ! Μόνο ένα λευκό παιδί που προσπαθεί να πετύχει», ενώ τα βάζει ξανά με την κοινωνική πρόνοια: «Δεν Θέλω φιλανθρωπία / Δεν θα πάρω τίποτα από αυτά που μου δίνουν! Είμαι περήφανος και λευκός και έχω να πω ένα τραγούδι». Δεν χρειάζεται να πούμε ότι το τραγούδι δεν υπάρχει σε κανένα δίσκο. Αλλά προσωπικά δεν τον νοιάζει γιατί θα τραγουδά μέχρι «να απελευθερώσουμε τις ΗΠΑ».

*Το άρθρο του Γιώργου Πισσαλίδη δημοσιεύτηκε στον Ελεύθερο Κόσμο της 8-4-2012. Μια ωραία έκπληξη για τον - έχοντα αγάπη για την country - ΚΟ! Βλέπε για τον Hagard και "If We Make It Through December" (“Αν τη βγάλουμε καθαρή μέσα στον Δεκέμβρη, όλα θα πάνε καλά…”)

Λίγο ακόμα από τον Merle...

ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ