Έτοιμο να αγκαλιάσει την (μαρξιστική) «θεολογία της απελευθέρωσης» το Βατικανό

Για δεκαετίες, ο Gustavo Gutiérrez, ένας Περουβιανός καθολικός θεολόγος και Δομινικανός ιερέας, αντιμετωπίζονταν με καχυποψία και ακόμη και περιφρόνηση από την ιεραρχία του Βατικανού, που τον έβλεπε ως έναν επικίνδυνο μαρξιστή που χρησιμοποιούσε την πίστη ως μέσο για την επανάσταση, γράφει ο Guardian.

Ο Gutiérrez ήταν ο ιδρυτής ενός «προοδευτικού» (μαρξιστικού) κινήματος στους κόλπους της Καθολικής εκκλησίας που είναι γνωστό ως «θεολογία της απελευθέρωσης» (Liberation theology) και ενώ ο ίδιος ποτέ δεν καταδικάστηκε με τον τρόπο που άλλοι φιλοσοφικοί ομοϊδεάτες του καταδικάστηκαν, υπήρχαν συχνά φήμες ότι ο Gutiérrez είχε εξεταστεί από τον «τσάρο» των δογματικών του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β' , ένα Γερμανό καρδινάλιο με το όνομα Γιόζεφ Ράτσινγκερ, αυτόν που θα γινόταν αργότερα ο Πάπας Βενέδικτος. 

Αλλά όταν ο 86χρονος Περουβιανός (φωτο) φτάσει στη Ρώμη αυτή την εβδομάδα ως κύριος ομιλητής σε εκδήλωση του Βατικανού, θα χαιρετιστεί ως επισκέπτης, σε ένα εντυπωσιακό show για το πώς ο Φραγκίσκος – ο πρώτος ποντίφικας από την Λατινική Αμερική - έφερε αυτή την αμφιλεγόμενη κίνηση στο προσκήνιο της εκκλησίας του, ιδιαίτερα με δηλώσεις του κατά της μάστιγας της φτώχειας και τους κινδύνους του καπιταλισμού.

Στο απόγειο της δόξας της, στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και του 1970, η θεολογία της απελευθέρωσης - μια σαφώς λατινοαμερικάνικη κίνηση - κήρυξε ότι δεν ήταν αρκετό για την εκκλησία απλά να συμπάσχει και να φροντίζει για τους φτωχούς. Η εκκλησία θα έπρεπε να είναι ένα όχημα πίεσης για θεμελιώδεις πολιτικές και διαρθρωτικές αλλαγές που θα εξαλείψουν τη φτώχεια, ακόμη - κάποιοι πίστευαν - και αν αυτό σήμαινε την υποστήριξη ένοπλου αγώνα ενάντια στους καταπιεστές.

Στη Νικαράγουα, οι ιερείς εμπνευσμένοι από τη θεολογία της απελευθέρωσης πήραν ενεργό μέρος στην επανάσταση του 1979 των Σαντινίστας εναντίον της δεξιάς δικτατορίας του Αναστάσιο Σομόζα. Η φιλοσοφία επηρέασε επίσης αριστερούς αντάρτες στο Μεξικό και την Κολομβία, όπου σε μία από τις κύριες παρατάξεις ανταρτών, επικεφαλής για σχεδόν 30 χρόνια ήταν ο καθαιρεμένος Ισπανός ιερέας Manuel Pérez (φωτο).

Η θεολογία ήταν τόσο διχαστική κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, ώστε, ακόμη και σήμερα, υπάρχουν ισχυρισμοί - που «ειδικοί» διαψεύδουν - ότι το κίνημα ήταν μια εφεύρεση της KGB ως ένας τρόπος για να στρέψει την Καθολική Εκκλησία στη Λατινική Αμερική εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών. 

Ο Φραγκίσκος δεν αυτοανακηρύχθηκε ποτέ ως ένας θεολόγος της απελευθέρωσης και ήταν ακόμη κριτικός σε πτυχές του κινήματος, όταν ήταν ακόμη γνωστός ως πατέρας Bergoglio στην πατρίδα του την Αργεντινή, σύμφωνα με παπικούς βιογράφους.

«Ήταν πολύ επικριτικός στην φιλελεύθερη μαρξιστική εκδοχή της θεολογίας της απελευθέρωσης», δήλωσε ο Austen Ivereigh, ο οποίος έχει γράψει μια βιογραφία του Πάπα Φραγκίσκου. "Εκείνη την εποχή, υπήρχαν αριστερά κινήματα στη Λατινική Αμερική, αλλά στην πραγματικότητα αυτά ήταν κινήματα της μεσαίας τάξης, τα οποία [ο Bergoglio] πίστευε ότι χρησιμοποιούσαν τους φτωχούς ως μέσον. Είχε μια φράση που έλεγε - Ότι ήταν ΓΙΑ τον λαό, αλλά ποτέ ΜΕ τον λαό."

Αλλά μετά την εκλογή του ως ποντίφικας το 2013, η επιμονή του Φραγκίσκου ότι η Εκκλησία είναι «για τους φτωχούς» και η οξεία κριτική του στον καπιταλισμό και τον καταναλωτισμό έχουν οδηγήσει σε μεγάλο βαθμό στην αποκατάσταση του κινήματος της θεολογίας της απελευθέρωσης και στην ένταξή του μέσα στην καθολική εκκλησία. Οι ειδικοί επισημαίνουν, επίσης, ότι η απόφαση του Φραγκίσκου να ονομάσει τον Όσκαρ Ρομέρο, (φωτο) τον αρχιεπίσκοπο από το Σαλβαδόρ ο οποίος δολοφονήθηκε από δεξιά τάγματα θανάτου το 1980, «μάρτυρα», είναι ένα άλλο σημάδι αναζωπύρωσης της θεολογίας της απελευθέρωσης.

Ο J Matthew Ashley, πρόεδρος του τμήματος θεολογίας στο Πανεπιστήμιο της Notre Dame, όπου Gutiérrez είναι επίσης καθηγητής, λέει ότι ο Πάπας έχει επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την αργεντίνικη ποικιλία της θεολογίας της απελευθέρωσης, η οποία καλείται «η θεολογία του λαού». Ενώ αυτές οι δύο έχουν μερικές φορές θεωρηθεί αντίθετες θεολογίες, ο Gutiérrez έχει πει ότι απλά έχουν «διαφορετικές προφορές» στην ίδια θεολογία.

Ο Ashley λέει το "ξεπάγωμα" των σχέσεων Gutiérrez και Βατικανού είχε αρχίσει νωρίτερα, όταν ο Περουβιανός συνέγραψε ένα βιβλίο μαζί με τον Γερμανό καρδινάλιο Gerhard Müller, ο οποίος είναι τώρα ο υπεύθυνος για το δόγμα της πίστης της καθολικής εκκλησίας και θεωρείται ως πιθανός μελλοντικός Πάπας. Αλλά παραδέχεται ότι ο Gutiérrez δεν έχει ποτέ ως τώρα γίνει ευπρόσδεκτος στη Ρώμη, όπως γίνεται τώρα.

"Υπάρχουν πολλές ομοιότητες μεταξύ της θεολογίας του Gutiérrez και της σκέψης, και της δράσης του Φραγκίσκου. Και οι δύο τονίζουν ότι απαιτείται γνωριμία με τους φτωχούς, να γίνεις φίλος με τους φτωχούς ... και οι δύο έχουν ένα μεγάλο σεβασμό για την πνευματικότητα των φτωχών, ιδιαίτερα στην καθημερινή ζωή", λέει ο Ashley.

Το Βατικανό ακόμα, δεν έχει αγκαλιάσει επίσημα την θεολογία της απελευθέρωσης. Ακόμα και ο ίδιος ο Καρδινάλιος Müller έχει αρνηθεί ότι ο διορισμός του ως υπεύθυνου από τον Φραγκίσκο - η οποία έχει παρατηρηθεί σε ορισμένους κύκλους ως θρίαμβος της θεολογίας της απελευθέρωσης, λόγω της σχέσης του Müller με τον Gutiérrez - αντιπροσώπευε το "άνοιγμα ενός νέου κεφαλαίου", μετά την παποσύνη του Ιωάννη Παύλου Β' και του Βενέδικτου.

Ο Jung Mo Sung, εξέχων θεολόγος της απελευθέρωσης στη Βραζιλία, λέει ότι η εκκλησία «έχει γυρίσει σελίδα» για τη θεολογία της απελευθέρωσης, ακριβώς επειδή ο Φραγκίσκος κατανοεί ότι η αποστολή της Εκκλησίας δεν είναι απλώς να ανακοινώνει τον Θεό σε έναν κόσμο απίστων, "αλλά σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από την ειδωλολατρία του χρήματος".

«Υπό αυτή την έννοια, μπορούμε να πούμε ότι ένα μέρος της θεολογίας της απελευθέρωσης έχει αναχθεί σε δόγμα της εκκλησίας», λέει ο Sung, ο οποίος αποδίδει αυτή τη «στροφή» στην ανησυχητική αύξηση της παγκόσμιας ανισότητας και την προσωπική εμπειρία του Πάπα, ο οποίος έχει εργαστεί σε ορισμένες από τις φτωχότερες κοινότητες της Αργεντινής.

Ο Jimmy Burns, ο οποίος έχει γράψει μια βιογραφία του Ποντίφικα, συμφωνεί πως ο Φραγκίσκος, έχει κάνει μια βασική διαφορά. «Ο προκάτοχός του ήταν πολύ ευρωκεντρικός θεολόγος και ευρωπαϊκός και ο Ιωάννης Παύλος ήταν ένας αντι-κομμουνιστής από την Πολωνία», λέει ο Μπερνς.

Το 1984 το Βατικανό είχε, με επίσημο έγγραφο (υπό τον Ράτσινγκερ), επισημάνει τους κινδύνους της θεολογίας της απελευθέρωσης. Μερικά αποσπάσματα:

Έννοιες άκριτα δανεισμένες από τη μαρξιστική ιδεολογία και η προσφυγή σε θέσεις της Βιβλικής Ερμηνευτικής που χαρακτηρίζεται από ορθολογισμό αποτελούν τη βάση της νέας ερμηνείας η οποία διαφθείρει ό, τι ήταν αυθεντικό στην γενναιόδωρη αρχική δέσμευση υπέρ των φτωχών.

[…]

Στην θετική της έννοια, η «Εκκλησία των φτωχών» σηματοδοτεί την προτίμηση που δίνεται στους φτωχούς, χωρίς αποκλεισμούς, ανεξάρτητα από τη μορφή της φτώχειας τους, επειδή προτιμώνται από τον Θεό. Η έκφραση αναφέρεται επίσης στην Εκκλησία της εποχής μας, ως κοινωνία και θεσμό και εκ μέρους των μελών της, στο να έχει πιο πλήρη επίγνωση της απαίτησης της ευαγγελικής φτώχειας.

Αλλά οι «θεολογίες της απελευθέρωσης», που έχουν σε τιμητική θέση τα μεγάλα κείμενα των προφητών και του Ευαγγελίου για την υπεράσπιση των φτωχών, οδηγούνται σε μια καταστροφική σύγχυση μεταξύ των «φτωχών» της Αγίας Γραφής και του «προλεταριάτου» του Μαρξ. Με τον τρόπο αυτό διαστρέφουν την χριστιανική έννοια των φτωχών, και μετατρέπουν τον αγώνα για τα δικαιώματα των φτωχών σε μια ταξική μάχη μέσα από την ιδεολογική σκοπιά της ταξικής πάλης. Για αυτούς η «Εκκλησία των φτωχών» σημαίνει την Εκκλησία της τάξης που έχει λάβει γνώση των απαιτήσεων του επαναστατικού αγώνα ως ένα βήμα προς την απελευθέρωση και αυτή την απελευθέρωση γιορτάζει η στην λειτουργία της.

[...]

Βασιζόμενη σε μια τέτοια αντίληψη της «Εκκλησίας του Λαού», αναπτύσσεται μια κριτική για τις ίδιες τις δομές της Εκκλησίας. Δεν είναι απλά η περίπτωση της αδελφικής διόρθωσης των ποιμένων της Εκκλησίας των οποίων η συμπεριφορά δεν αντικατοπτρίζει το ευαγγελικό πνεύμα της υπηρεσίας και συνδέεται με παλαιάς εποχής σημάδια εξουσίας που σκανδαλίζουν τους φτωχούς. Έχει να κάνει με μια πρόκληση για την «μυστηριακή και ιεραρχική δομή» της Εκκλησίας, την οποία θέλησε ο Ίδιος ο Κύριος. Υπάρχει μια καταγγελία για τα μέλη της ιεραρχίας και του magisterium ως «εκπροσώπων της άρχουσας τάξης», στους οποίους πρέπει να αντιταχθούμε. Θεολογικά, η θέση αυτή σημαίνει ότι οι λειτουργοί λαμβάνουν την καταγωγή τους από ανθρώπους που, επομένως, ορίζουν τους λειτουργούς της επιλογής τους σύμφωνα με τις ανάγκες της ιστορικής επαναστατικής τους αποστολής.

[…] 

Αυτή την εβδομάδα, μια συνέντευξη που έχει κάνει το γύρο στα καθολικά μέσα ενημέρωσης βοηθά να ριχτεί ακόμη περισσότερο φως στην μαρξιστική προέλευση της θεολογίας της απελευθέρωσης. Η συνέντευξη είναι με τον Ρουμάνο αντιστράτηγο Ion Mihai Pacepa (Ίον Μιχάι Πατσέπα- στην φώτο σε γιοτ του Ραούλ Κάστρο στην Κούβα το 1974), έναν ανώτερο αξιωματικό της Σεκιουριτάτε (της μυστικής αστυνομίας της κομμουνιστικής Ρουμανίας) και τον αποστάτη του σοβιετικού συστήματος με τον μεγαλύτερο βαθμό.

Τι έχει να πει ο Πατσέπα για τη θεολογία της απελευθέρωσης;

Έμαθα για την συμμετοχή της KGB στη θεολογία της απελευθέρωσης από τον σοβιετικό στρατηγό Aleksandr Sakharovsky, επικεφαλής της razvedka (ξένες μυστικές υπηρεσίες) στην κομμουνιστική Ρουμανία, σύμβουλο - και αφεντικό μου, μέχρι το 1956, όταν έγινε επικεφαλής της σοβιετικής υπηρεσίας κατασκοπείας, της PGU1, μια θέση που κατείχε για το άνευ προηγουμένου ρεκόρ των 15 χρόνων.

Την 26η Οκτωβρίου 1959, ο Sakharovsky και το νέο αφεντικό του, ο Νικίτα Χρουστσόφ, ήρθαν στη Ρουμανία για αυτό που θα γινόταν γνωστό ως οι «έξι ημέρες των διακοπών του Χρουστσόφ». Ποτέ δεν είχε κάνει τόσο μεγάλες διακοπές στο εξωτερικό, ούτε η παραμονή του στη Ρουμανία ήταν στην πραγματικότητα διακοπές. Ο Χρουστσόφ ήθελε να μείνει στην ιστορία ως ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης που είχε εξάγει τον κομμουνισμό στην Κεντρική και τη Νότια Αμερική. Η Ρουμανία ήταν η μοναδική λατινική χώρα στο σοβιετικό μπλοκ, και ο Χρουστσόφ ήθελε να εγγραφούν οι "Λατίνοι ηγέτες" του στο νέο του πόλεμο της «απελευθέρωσης».

[…]

Το κίνημα γεννήθηκε στην KGB, και είχε μια επινοημένη από την KGB ονομασία: «θεολογία της απελευθέρωσης». Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, η KGB είχε μια τάση για «απελευθερωτικά» κινήματα. Ο Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός της Κολομβίας (FARC), που δημιουργήθηκε από την KGB με την βοήθεια του Φιντέλ Κάστρο, ο «Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός της Βολιβίας», που δημιουργήθηκε από την KGB με την βοήθεια του "Τσε" Γκεβάρα και η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ), που δημιουργήθηκε από την KGB με βοήθεια του Γιασέρ Αραφάτ είναι μόνο μερικά επιπλέον κινήματα «απελευθέρωσης» που γεννήθηκαν στην Lubyanka – την έδρα της KGB.

Η γέννηση της θεολογίας της απελευθέρωσης ήταν η πρόθεση ενός υπερ-μυστικού προγράμματος του κόμματος του 1960, του προγράμματος "Dezinformatsiya" (дезинформация), που είχε εγκριθεί από τον Aleksandr Shelepin, επικεφαλής της KGB, και από το μέλος του Politburo, Aleksey Kirichenko, ο οποίος συντόνιζε τις διεθνείς πολιτικές του Κομμουνιστικού Κόμματος. Το πρόγραμμα αυτό απαιτούσε η KGB να λάβει τον μυστικό έλεγχο του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών (ΠΣΕ), που εδρεύει στη Γενεύη της Ελβετίας, και να το χρησιμοποιήσει ως κάλυψη για τη μετατροπή της θεολογίας της απελευθέρωσης σε ένα Νοτιοαμερικάνικο επαναστατικό εργαλείο. Το ΠΣΕ ήταν η μεγαλύτερη διεθνής οικουμενική οργάνωση μετά το Βατικανό, που αντιπροσωπεύει περίπου 550 εκατομμύρια χριστιανούς διαφορετικών δογμάτων σε 120 χώρες.

Διάβασε: Βιβλίο Ντοκουμέντο: Πως οι σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες προώθησαν τον μαρξιστικό χριστιανισμό

ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ / Πηγές: εδώ κι εδώ