60 χρόνια από το "1984" του Orwell. O Big Brother ήδη μένει εδώ.

«Δεν υπήρχε φυσικά κανένας τρόπος να γνωρίζεις εάν σε παρακολουθούσαν οποιαδήποτε δεδομένη στιγμή. Μόνο να υποθέσεις μπορούσες κατά πόσο και σε ποιο βαθμό η "Αστυνομία της Σκέψης" ήταν εκεί. Ήταν ακόμα πιθανό να παρακολουθούν τους πάντες, κάθε στιγμή. Έπρεπε να ζεις από συνήθεια που σου είχε γίνει ένστικτο, με την υπόθεση ότι κρυφάκουγαν τον κάθε σου ήχο κι ότι εξέταζαν εξονυχιστικά κάθε σου κίνηση, εκτός από εκείνες τις στιγμές που ζούσες στο απόλυτο σκοτάδι». (George Orwell, “1984”)

Φέτος συμπληρώνονται 60 χρόνια από την χρονιά (1949) που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το συγκλονιστικό βιβλίο “1984” του βρετανού George Orwell.

Το “1984” (στην αρχή, μάλιστα, ο συγγραφέας είχε σκεφτεί να του δώσει τον τίτλο «Ο τελευταίος άνθρωπος στην Ευρώπη») που ο Όργουελ έγραψε το 1948 (από αναριθμητισμό αυτού του έτους προέρχεται και ο τίτλος του έργου) αποτελεί σίγουρα ένα από τα μεγαλύτερα βιβλία του εικοστού αιώνα, που μπορεί να θεωρηθεί απόλυτα «προφητικό». Ο εφιάλτης του ολοκληρωτικού κράτους του «Μεγάλου Αδελφού» είναι ΕΔΩ. Κάποιες λεπτομέρειες λείπουν ακόμη για να ολοκληρωθεί η εικόνα του μαύρου και δυστοπικού μελλοντικού κόσμου που «είδε» ο Όργουελ. Μέσα από το βιβλίο έγινε γνωστός ο όρος του «Μεγάλου Αδελφού», εκείνου του μυστηριώδους, άφαντου - αλλά πανταχού παρόντος-, αυταρχικού πολιτικού ηγέτη. «Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΔΕΛΦΟΣ ΣΕ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙ» συνεχώς μέσα από αμέτρητες διαδραστικές τηλεοθόνες και ασκεί τον απόλυτο έλεγχο στις πράξεις και τις συνειδήσεις.

Η μία και μοναδική αλήθεια, είναι αυτή που πρεσβεύει το Κόμμα, ο μόνος αλάθητος μηχανισμός, του οποίου προσωποποίηση είναι ο Μεγάλος Αδελφός.

Το έγκλημα της σκέψης (“thought crime”) είναι το θανάσιμο αμάρτημα. Γι' αυτό πρέπει να εξαλειφθεί οτιδήποτε οδηγεί στη διάπραξή του: ελευθερία, γλώσσα, ανθρώπινα αισθήματα. Και όποιος υποπέσει σε έγκλημα σκέψης πρέπει να οδηγηθεί στον θάνατο αναμορφωμένος: θα πεθάνει αγαπώντας τον Μεγάλο Αδελφό.

Όταν ο Όργουελ έγραφε το βιβλίο του, το "1984" ήταν μέλλον. Τώρα είναι παρόν.

Μεταφέρω από το πολυ καλό αφιέρωμα που είχε το ΒΗΜΑ της Κυριακής. (Με κόκκινο είναι οι δικές μου προσθήκες).

---Η υπόθεση του 1984 εκτυλίσσεται σε μια χώρα που λέγεται Ωκεανία (“Oceania”), μία από τις τρεις υπερδυνάμεις της εποχής, (οι άλλες είναι η “Eurasia” και η “Eastasia”) όπου ένα και μοναδικό κόμμα, (το "Ingsoc", που ονομάζεται λόγω συντομίας από το «English Socialism Movement») κατέχει την εξουσία. Ηγέτης του κόμματος είναι ο Μεγάλος Αδελφός (Βig Βrother), αφίσες του οποίου υπάρχουν παντού συνοδευόμενες από το σύνθημα «Ο Μεγάλος Αδελφός σε παρακολουθεί». Στην Ωκεανία ελέγχονται τα πάντα και οι πάντες και το καθετί αποφασίζεται και εφαρμόζεται με βάση τις ντιρεκτίβες του κόμματος. Η Ιστορία (το παρελθόν) ξαναγράφεται,η γλώσσα διαμορφώνεται επίσης με βάση εντολές και το ιδεολογικό τρίπτυχο του συστήματος διαστρεβλώνει πλήρως το γαλλικόελευθερία- ισότητα- αδελφότητακαι το μετατρέπει σε: «ο πόλεμος είναι ειρήνη», «η ελευθερία είναι σκλαβιά», «η άγνοια είναι δύναμη».

Είναι χαρακτηριστικοί οι παραπλανητικοί τίτλοι των Υπουργείων της Ωκεανίας: Το «Υπουργείο Ειρήνης», (Ministry of Peace, ή στην γλώσσα του newspeak: Minipax), που είναι υπεύθυνο για την δεοντολογία του «διαρκούς πολέμου».

Το «Υπουργείο Αφθονίας» (Ministry of Plenty, ή Miniplenty), που είναι υπεύθυνο για τον περιορισμό και τον έλεγχο των τροφίμων και των εμπορευμάτων, σε συνδυασμό με το σύνολο της παραγωγής όλων των εγχώριων προϊόντων. Το Υπουργείο κάνει ψευδείς δηλώσεις ότι έχει αυξηθεί το βιοτικό επίπεδο του λαού.

Το «Υπουργείο της Αλήθειας» (Ministry of Truth, ή Minitrue), που αποτελεί το σκέλος της προπαγάνδας του καθεστώτος, με αποστολή τον έλεγχο των όλων των πληροφοριών: ειδήσεις, ψυχαγωγία, εκπαίδευση και καλές τέχνες. Εκεί εργάζεται ο πρωταγωνιστής, ο Winston Smith, με αρμοδιότητα να "διορθώνει" ιστορικά βιβλία και άρθρα εφημερίδων και να τα «συμμορφώνει» με τις πρόσφατες δηλώσεις του Big Brother, έτσι ώστε ό, τι λέει ¨το κόμμα να είναι «αλήθεια».

Το «Υπουργείο της Αγάπης» (Ministry of Love ή Miniluv), που είναι υπεύθυνο για τον εντοπισμό, την παρακολούθηση, τη σύλληψη και τον βασανισμό των «αντιφρονούντων», πραγματικών ή κατά φαντασία. Ο ανακριτής O'Brien είναι εκεί πρόθυμος να χρησιμοποιήσει από ξυλοδαρμούς μέχρι βασανιστήρια με ηλεκτροσόκ. Στο τέλος, όταν το «αντικείμενο» θα έχει σπάσει, θα αποστέλλεται στο "δωμάτιο 101", όπου θα εκτίθεται στον χειρότερο του φόβο. Εκεί θα χάσει, μια για πάντα, ότι του έχει απομείνει από την προσωπικότητά του, θα εξαλειφθεί κάθε ίχνος αντίστασης, και όλα θα αντικατασταθούν από την «ειλικρινή» αγκαλιά του Κόμματος . Το Υπουργείο Αγάπης διαφέρει από τα άλλα υπουργικά κτίρια, στο ότι δεν έχει παράθυρα καθόλου.

Πρωταγωνιστής του 1984 είναι ένας υπάλληλος του υπουργείου Αλήθειας ονόματι Γουίνστον Σμιθ που έχει ως καθήκον να αναθεωρεί τα ιστορικά ντοκουμέντα και να τα προσαρμόζει στη γραμμή του κόμματος. Τα αυθεντικά ντοκουμέντα κατόπιν ρίχνονται στη λεγόμενη Τρύπα της Μνήμης και καταστρέφονται.

Ο Σμιθ ωστόσο κάποια στιγμή ερωτεύεται μια γυναίκα ονόματι Τζούλια.Τα αυθεντικά ανθρώπινα αισθήματά του από τότε και στο εξής αρχίζουν να του επιβάλλονται και η υπαλληλική και πολιτική του αγωγή σιγά σιγά δεν τον επηρεάζει πλέον. Ωστόσο το σύστημα είναι πανίσχυρο. Ο Σμιθ συλλαμβάνεται,ανακρίνεται και βασανίζεται από την Αστυνομία της Σκέψης, με αποτέλεσμα όταν τον αφήνουν ελεύθερο να είναι ξανά πειθήνιο μέλος του συστήματος. Εχει μεταμορφωθεί εσωτερικά και είναι πλέον βέβαιος ότι «αγαπά τον Μεγάλο Αδελφό».

Ο Τζορτζ Οργουελ (ψευδώνυμο του Ερικ Μπλερ) είναι ένας από τους πιο πολιτικούς συγγραφείς του 20ού αιώνα. Όχι μόνο για τις ιδέες του, που τις υπερασπίστηκε σε όλη τη σύντομη ζωή του, αλλά και γιατί το πολιτικό περιεχόμενο των μυθιστορημάτων του το είχε αναπτύξει πιο μπροστά- σε τεράστιο πλάτος και βάθος- στα δημοσιογραφικά του κείμενα, στις κριτικές παρεμβάσεις, στα άρθρα πολεμικής και στα δοκίμιά του. Παρακολουθούσε το παρόν με τόσο ενδιαφέρον ώστε να μην απορεί κανένας που το τελευταίο- και σημαντικότερο- έργο του, το μυθιστόρημα 1984, αναφέρεται στο μέλλον. Αποδεικνύεται έτσι ότι εκείνος που είναι βουτηγμένος ως τον λαιμό στο παρόν μπορεί να διαβάσει πολύ ευκολότερα τον ιδεατό χάρτη του μέλλοντος. Αυτός ο ασθενικός άνθρωπος με την απίστευτη εργατικότητα, το πείσμα και έναν ιδεαλισμό σπάνιο για τη δική μας εποχή έγραψε το αριστούργημά του όταν βρισκόταν στο τελευταίο στάδιο της φυματίωσης και εξαντλημένος από την αρρώστια δυσκολευόταν να κάνει τις διορθώσεις των δοκιμίων του βιβλίου του.

Η βιβλιογραφία γύρω από το τρομερό αυτό βιβλίο είναι τεράστια. Δεν είναι δύσκολο να βρει κανείς ομοιότητες ανάμεσα στον κόσμο που περιγράφει ο Οργουελ και στη σταλινική Σοβιετική Ενωση, αλλά το 1984 υπερβαίνει τα πλαίσια και τις αφορμές που το προκάλεσαν και μετατρέπεται σε μια από τις πιο δυσοίωνες προβλέψεις- αλλά και προειδοποιήσεις ταυτοχρόνως- για το μέλλον, δηλαδή για τον κίνδυνο του ολοκληρωτισμού που ενεδρεύει στις πολιτικές καταχρήσεις των τεχνολογικών επιτευγμάτων που μπορούν να αποβούν τα χειρότερα όπλα καταστολής και πολιτικού ελέγχου. Η ελευθερία ζει πρωτίστως στον νου και στη συνείδηση των ανθρώπων για να μπορεί να εκφραστεί.

Αν η τεχνολογία μετατρέπεται σε μέσον ελέγχου των συνειδήσεων, τότε ολοκληρωτισμός σημαίνει μέσω της σωματικής και της ψυχολογικής βίας να παραδώσεις στον δικτάτορα το πνεύμα και την ψυχή σου, χωρίς καν το γνωστό φαουστικό αντάλλαγμα, ώστε να νιώσεις στο τέλος τη «χαρά» της σκλαβιάς, την «ευτυχία» τού να γίνεις αυτό που δεν είσαι, του να είσαι αυτό που άλλοι έχουν αποφασίσει για σένα και του να χειρίζεσαι τα πάντα και την ίδια σου τη ζωή σύμφωνα με τις άνωθεν εντολές.

Λίγοι συγγραφείς κατάφεραν να ταυτιστεί το όνομά τους με μια κατάσταση πραγμάτων,με μια αίσθηση ή με τον ψυχισμό μιας ολόκληρης εποχής- και σε αυτούς ανήκει ο Οργουελ. Οργουελιανές χαρακτηρίζουμε τις μεθόδους που χρησιμοποιούν οι διάφορες αστυνομίες στα ολοκληρωτικά καθεστώτα,οργουελιανές τις γλωσσικές διαστροφές κάποιων πολιτικών, οργουελιανό ακόμη τον κόσμο των μυστικών υπηρεσιών που χρησιμοποιούν την τεχνολογία για να επιτύχουν την εξαγορά ή τη φαλκίδευση των συνειδήσεων.

Πλείστες άλλες συνδηλώσεις συναντά κανείς στον κόσμο της λογοτεχνίας,των ΜΜΕ,της κουλτούρας γενικώς. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα ο Μεγάλος Αδελφός μπήκε στα σπίτια των απανταχού της γης μεσοαστών,μικροαστών και προλεταρίων με την ανατριχιαστικού κιτς εκπομπή «Βig Βrother»,όπου Μεγάλος Αδελφός είναι πλέον η ίδια η κάμερα και όπου με χαρά μπήκαν στο σπίτι της τόσοι και τόσοι.Η ελευθερία (που κατά την οργουελιανή ρήση είναι σκλαβιά) «εκχωρείται» πια ελεύθερα.

Το πλέον φρικιαστικό, που επιβεβαιώνει απόλυτα, με τραγική ειρωνεία, το βιβλίο, είναι ότι ακόμη και το ίδιο το σπίτι που ζούσε ο Όργουελ παρακολουθείται επί 24 βάσεως!!!

Το διαμέρισμα 27B που ζούσε ο George Orwell, στην πλατεία Canonbury του Βόρειου Λονδίνου, παρακολουθείται σήμερα, από περισσότερες από 32 κάμερες κλειστού κυκλώματος και εκατοντάδες άλλες ιδιωτικές!

Είναι ακριβώς το ίδιο διαμέρισμα στο οποίο ο Όργουελ συνέγραψε, το “1984″.

--Hello Big Brother.

--Hello Oceania.

--Goodbye freedom…

(ΑΡΙΣΤΕΡΑ: "Χαρούμενο το 1984". Σύνθημα σε απομεινάρι του τοίχου του Βερολίνου, το 2005)

----Το «1984» γυρίστηκε κινηματογραφική ταινία το 1984 (!), από τον Michael Radford, με πρωταγωνιστές τους John Hurt, Richard Burton (στον τελευταίο του ρόλο – ως O'Brien) και την Suzanna Hamilton.

Δείτε βίντεο από το trailer της ταινίας

---Ταινία εμπνευσμένη από το βιβλίο είχε ανεβεί και το 1956, με τους Edmond O'Brien και Jan Sterling, αλλά και το 1954 για την βρετανική τηλεόραση, με πρωταγωνιστή τον Peter Cushing. Τότε μάλιστα είχε δημιουργήσει τέτοιο θόρυβο και αναστάτωση, που μέχρι και στην Βουλή έγινε συζήτηση!

Διαβάστε:

-- Ένα αφιέρωμα στο βιβλίο "1984" που κυκλοφόρησε στην πατρίδα μας από τις εκδόσεις "Κάκτος" ΕΔΩ και μία άλλη αναφορά ΕΔΩ

---Το "1984" σε μορφή κόμικ.

---Το «1984» στην Wikkpedia.

---Και ως ταινία στο Internet Movie Database.

---Για όλα τα άρθρα σχετικά με το κράτος του "Μεγάλου Αδελφού" στον ΚΟΚΚΙΝΟ ΟΥΡΑΝΟ βλέπε ΕΔΩ

«Αν θέλεις μια εικόνα του μέλλοντος, φαντάσου μια μπότα να πατάει το πρόσωπο ενός ανθρώπου -για πάντα», (λόγια του ανακριτή Ο' Μπράιεν στον Γουίνστον).