Επιτροπές Κατοίκων. Όταν το κράτος αδυνατεί…

Των Παναγιώτη Λουκά & Νάντιας Αλεξίου*

Στις γειτονιές των αστικών κέντρων, οι κάτοικοι που αποφασίζουν να διαμαρτυρηθούν για κάποιες αποφάσεις τας κεντρικής διοίκησης που επηρεάζουν τις συνθήκες ζωής τους, οργανώνουν συλλογικότητες τις οποίες ονομάζουμε γενικά «Κινήσεις Πολιτών». Οι συλλογικότητες αυτές μπορεί να είναι ολιγομελείς ή πολυμελείς, ανάλογα με το κατά πόσο τα αιτήματά τους διαπερνούν τα στενά όρια μίας τοπικής διεκδίκησης και αγγίζουν ένα ευρύτερο σύνολο ανθρώπων. Για παράδειγμα, έχουμε τοπικοποιημένες κινήσεις πολιτών που αντιδρούν σε αποφάσεις τσιμεντοποίησης πάρκων και πλατειών, αλλά και ευρύτερες κινήσεις πολιτών που αντιδρούν στα μέτρα οικονομικής λιτότητας που επιβλήθηκαν από την κυβέρνηση εξαιτίας του Μνημονίου. Στο κέντρο της Αθήνας αναπτύσσονται εδώ και περίπου μία τριετία τέτοιες συλλογικότητες κατοίκων, αλλά το κεντρικό αίτημά τους δεν είναι οικονομικής ούτε περιβαλλοντικής φύσης. Αυτό για το οποίο κυρίως διαμαρτύρονται, είναι η υποβάθμιση των περιοχών στις οποίες ζουν, εξαιτίας της αυξημένης εγκληματικότητας και της γκετοποίησης και η μέχρι σήμερα αδιαφορία των αρμοδίων να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά το πρόβλημα.

Τα μαύρα σύννεφα της εγκληματικότητας στα γκέτο της Αθήνας άρχισαν να μαζεύονται μετά το 2004, με την αθρόα είσοδο στη χώρα μας μεταναστών από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και από χώρες της υποσαχάριας Αφρικής, ανθρώπων, δηλαδή, που η εντελώς διαφορετική κουλτούρα και οι συνήθειές τους καθιστούν εξαιρετικά δυσχερείς τις προσπάθειες για ομαλή συμβίωση στις γειτονιές που εγκαταστάθηκαν, με τις συνθήκες ανέχειας εξαιτίας της οικονομικής κρίσης που χτύπησαν κυρίως τη νέα «φουρνιά» λαθρομεταναστών να εκτοξεύουν τους δείκτες εγκληματικότητας σε επίπεδα που δύσκολα τιθασεύονται, παρά τις ηρωικές προσπάθειες της Αστυνομίας. Μέσω των δελτίων ειδήσεων, στην κοινή γνώμη φτάνει ένα απειροελάχιστο ποσοστό των περιστατικών παραβατικότητας στα αθηναϊκά γκέτο, μάλλον επειδή η εγκληματικότητα εκεί είναι πλέον «ρουτίνα». Πράγματι, στον Άγιο Παντελεήμονα και στις γύρω συνοικίες η παραβατικότητακαι μάλιστα στις πιο επικίνδυνες μορφές της είναι καθημερινό φαινόμενο, τόσο που οι παραβατικοί «λανσάρουν» εκεί νέες... μόδες στις μικροκλοπές, όπως η αρπαγή αλλυσίδων από γυναίκες στο δρόμο.

…………………………

Βιώνοντας, λοιπόν καθημερινά την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής τους, οι Έλληνες ιδιοκτήτες και καταστηματάρχες που έχουν απομείνει στην περιοχή, αποφάσισαν να αντιδράσουν με πιο οργανωμένο τρόπο. Η αρχή έγινε από την πλατεία του Αγίου Παντελεήμονα τον Σεπτέμβριο του 2008, όταν πια οι κάτοικοι είχαν αισθανθεί ότι τα δεδομένα στην περιοχή τους είχαν αλλάξει τόσο δραματικά ώστε να χάσουν την αίσθηση τας ασφάλειας, σχηματίστηκε η πρώτη επιτροπή κατοίκων, με την ελπίδα να κατορθώσει αυτή με κάποιο τρόπο να αντιστρέψει την υπάρχουσα κατάσταση. Πρώτα κίνηση της επιτροπής ήταν η προσπάθειά της να επικοινωνήσει με τους υπεύθυνους για την ασφάλεια των πολιτών φορείς της Πολιτείας και να θέσει σ’ αυτούς τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι κάτοικοι. Αντί να βρεθεί μία βάση συνεννόησης, όμως, αντιμετώπισαν ένα γενικό κλίμα αδιαφορίας, ένα φοβικό καθεστώς και μία προσπάθεια υποβάθμισης του υπαρκτού προβλήματος, ωσάν αυτό να μπορούσε να λυθεί μόνο του. Απέναντι σ’ αυτή τη στάση του επίσημου κράτους, που έφτανε ακόμα και στην ανοιχτή εχθρότητα εκ μέρους κάποιων θερμόαιμων αντιδρώντων σ’ αυτή την κίνηση πολιτών, η επιτροπή πήρε, δύο μήνες μετά, την απόφαση για την πρώτα κινητοποίηση, στις 24 Νοεμβρίου 2008, αφού πρώτα συγκεντρώθηκαν περισσότερες από 3.500 υπογραφές κατοίκων, από τις οποίες περίπου οι 600 ήταν από αλλοδαπούς περίοικους.

…………………..

Μέχρι στιγμής, στις γειτονιές της Αθήνας έχουν συγκροτηθεί εννέα επιτροπές κατοίκων, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες μας, είναι και άλλες στα σκαριά. Η πιο οργανωμένη είναι εκείνη της περιοχής της πλατείας Αμερικής. Βασισμένη σε 2000 συγκεντρωμένες υπογραφές κατοίκων, έχει συγκροτηθεί ως σύλλογος με καταστατικό και τακτικές συνελεύσεις. Ταχύτερα αναπτυσσόμενη, μέχρι τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές, είναι η επιτροπή κατοίκων στην περιοχή της Βικτώριας, μετά το πρόσφατο περιστατικό. Η συγκέντρωση σχεδόν 3000 υπογραφών, από τις οποίες περισσότερες από 300 ανήκουν σε αλλοδαπούς, υπήρξε ο κινητήριος μοχλός για τους κατοίκους της περιοχής, να αναλάβουν οργανωμένη και συγκροτημένη δράση μέσα από την επιτροπή.

Ειδική περίπτωση αποτελεί η επιτροπή στην περιοχή του Μουσείου, με περίπου 900 υπογραφές κατοίκων. Εδώ και χρόνια, η γειτονιά πίσω από το Πολυτεχνείο έχει γίνει τόπος διακίνησης ναρκωτικών, παράνομης πορνείας αλλά και χώρος στον οποίο τοξικομανείς, άστεγοι και λαθρομετανάστες διαμένουν, κοιμούνται και κάνουν τις σωματικές ανάγκες τους. Οι κάτοικοι που αντιδρούν, αν και στην πλειονότητά τους είναι άτομα μεγάλης ηλικίας - ακόμη και άνω των 70 ετών -, δεν σταματούν να διαμαρτύρονται για τη συνεχιζόμενη υποβάθμιση της ποιότητας ζωής, παρά τη σχεδόν μόνιμη παρουσία της αστυνομίας δύο—τρεις δρόμους πιο κάτω από τη γειτονιά τους.

Ανάλογες καταστάσεις αντιμετωπίζουν καθημερινά και οι λιγοστοί εναπομείναντες παλαιοί κάτοικοι πέριξ της πλατείας Ομονοίας. Το κάποτε δεσπόζον «σημείο αναφοράς» για το κέντρο της Αθήνας και κομβικό σημείο συγκέντρωσης στις μέρες χαράς και πανηγυρισμών των Αθηναίων, «ζει» εδώ και χρόνια την πλήρη καταρράκωση. Αλλεπάλληλες αναπλάσεις την κράτησαν κλειστή στο κοινό για πολύ καιρό και, τελικά, μόλις παραδόθηκε στους Αθηναίους πολίτες, το εμπόριο ναρκωτικών «άνθισε» εκεί με μία άνευ προηγουμένου ορμή. Συχνό είναι το φαινόμενο των ένοπλων συμπλοκών ανάμεσα σε αντικρουόμενες συμμορίες αλλοδαπών, που με χατζάρια και μαχαίρια μάχονται για τον έλεγχο του εμπορίου ναρκωτικών και των κυκλωμάτων πορνείας στην περιοχή. Σε μία περιοχή επικίνδυνη ακόμη και με το φως της ημέρας. 300 υπογραφές μαζεύτηκαν απ’ όσους αντιδρούν σ’ αυτή την κατάσταση. Είναι σχεδόν το σύνολο των Ελλήνων κατοίκων της περιοχής που ζουν κυριολεκτικά εγκλωβισμένοι σε μία κατεχόμενη ζώνη.

Κολωνός, Κυψέλη και η περιοχή της Αγγελοπούλου έχουν επίσης συγκεντρώσει υπογραφές και βρίσκονται στο αρχικό στάδιο δημιουργίας αντίστοιχων επιτροπών.

Τα μέλη των επιτροπών κατοίκων δεν φείδονται χαρακτηρισμών για όσους τους κατηγορούν ως πολιτικά υποκινούμενους. Μιλούν αγανακτισμένοι και χωρίς περιστροφές για τις κούφιες υποσχέσεις της Πολιτείας. Άλλωστε, όπως είπαμε, είχαν συναντήσεις με όλους τους αρμόδιους υπουργούς από το 2008 που ξεκίνησαν τον αγώνα τους και έλαβαν απλώς διαβεβαιώσεις για καλύτερη αστυνόμευση, αλλά βλέπουν ότι καθημερινά η κατάσταση στην περιοχή τους χειροτερεύει. Οι ίδιοι έχουν επιλέξει δημοκρατικές διαδικασίες όσον αφορά στη λήψη αποφάσεων. Έπειτα από ανοικτό κάλεσμα προς τους κατοίκους, συγκεντρώνονται τα πιο δραστήρια μέλη και συζητούν κάθε πρόταση που τίθεται σ’ αυτές τις συναθροίσεις, προσπαθώντας να επιλέξουν τον καλύτερο τρόπο διαμαρτυρίας για τη βελτίωση της κατάστασης στην περιοχή τους.

Εδώ και λίγο καιρό, οι επιτροπές κατοίκων προσπαθούν να κάνουν γνωστά τα προβλήματά τους και μέσω του δημοτικού συμβουλίου της Αθήνας, συνεργαζόμενοι με δημοτικές παρατάξεις. Αυτό το πολιτικό «άνοιγμα» των επιτροπών κατοίκων τις έφερε – αναπόφευκτα - αντιμέτωπες με όσους δυσφορούν με τη δράση και τις ενέργειές τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα που μας αναφέρθηκε, ήταν η απαξιωτική συμπεριφορά που αντιμετώπισαν σε πρόσφατο έκτακτο δημοτικό συμβούλιο, που είχε ως μοναδικό θέμα του την έξαρση της εγκληματικότητας: Οι επιτροπές κατοίκων υποεκπροσωπήθηκαν και τους δόθηκε χρόνος μόλις πέντε λεπτών για να αναπτύξουν τις θέσεις τους, ενώ την ώρα που μιλούσαν οι κάτοικοι, δημοτικοί σύμβουλοι έδειχναν εμπράκτως το «σεβασμό» τους στους ομιλητές, τρώγοντας το μεσημεριανό τους μέσα στην αίθουσα!

Ένα σημαντικό βήμα για την ανάδειξη των θέσεων και των προτάσεων των επιτροπών κατοίκων ήταν η παρουσία του προέδρου της επιτροπής Αγίου Παντελεήμονα, κ. Σπύρου Γιαννάτου, στη διακομματική επιτροπή της Βουλής για τη μελέτη του μεταναστευτικού ζητήματος, στη συνεδρίασή της την 1^η Ιουνίου.

Η διακομματική έκανε δεκτή την πρόταση του βουλευτή του ΛΑΟΣ, κ. Γεωργιάδη, να κληθεί ο κ. Γιαννάτος και να παρουσιάσει το πρόβλημα από τη σκοπιά των ανθρώπων που το ζουν καθημερινά.

Δείτε 2 βίντεο με τον κ. Γιαννάτο στην διακομματική επιτροπή της Βουλής

Στο 1^ο βίντεο ο κ. Γιαννάτος ξεκινάει να μιλάει από το 13:12.

Από την παραπάνω έρευνά μας προκύπτει ότι προς το παρόν οι περισσότερες επιτροπές κατοίκων βρίσκονται ακόμη στα σπάργανα. Διαπιστώσαμε, όμως, ότι η αντίδραση εκ μέρους μερίδας του ποιοτικού κόσμου στην ύπαρξη και στη δράση τους έχει ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη συσπείρωση των κατοίκων γύρω από αυτές. Οι φωνές που απλώς καταγγέλουν και καταδικάζουν χωρίς, όμως, να προτείνουν κάποια σοβαρή εναλλακτική λύση, έχουν δημιουργήσει μία μοναδική αίσθηση κοινού αγώνα στα μέλη αυτών των επιτροπών, κάνοντάς τους να νιώθουν ότι είναι όλοι τους κομμάτι μίας μεγάλης γειτονιάς και ότι μέσω αυτού του συλλογικού τρόπου δράσης έχουν πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να βρουν υποστήριξη στα αιτήματά τους.

Πολιτικοποιημένες ή όχι, αποτελεσματικές ή μη, οι επιτροπές κατοίκων είναι μία νέα προσθήκη στα νέα κοινωνικά φαινόμενα που αναπτύσσονται στο κέντρο της Αθήνας, προερχόμενη από τους απλούς πολίτες και όχι από «επαγγελματίες» διαμαρτυρόμενους για οποιοδήποτε θέμα πλην του καυτού προβλήματος της εγκληματικότητας σε αυτή την πολύπαθη περιοχή. Είτε συμφωνούμε, λοιπόν, μαζί τους, είτε όχι, οφείλουμε να ακούσουμε τι έχουν να πουν. Άλλωστε, ξέρουν τα προβλήματα της περιοχής τους καλύτερα απ’ όλους μας.

*Απόσπασμα από άρθρο στο περιοδικό ‘Ασφάλεια & Προστασία’, τεύχος 4