Ο Ναύαρχος Αλέξανδρος Κολτσάκ

Στις 4 Νοεμβρίου του 1874, σύμφωνα με το (‘παλιό’) Ιουλιανό ημερολόγιο (και 16 σύμφωνα με το ‘νέο’), γεννήθηκε ο Αλέξανδρος Βασιλίγεβιτς Κολτσάκ (Aleksandr Vasiliyevich Kolchak, ρωσικά: Александр Васильевич Колчак)*, ο γενναίος Ρώσος πατριώτης και ναυτικός διοικητής, και αργότερα ανώτατος επικεφαλής όλων των αντεπαναστατικών αντικομμουνιστικών Λευκών δυνάμεων κατά τη διάρκεια του Ρωσικού εμφυλίου πολέμου (1917 -1922).

Ρώσοι Στρατιώτες του Λευκού Κινήματος

Η επανάσταση των μπολσεβίκων βρήκε τον Κολτσάκ στην Ιαπωνία και εν συνεχεία  στο Harbin της Κίνας τον Νοέμβριο του 1917. Ως υποστηρικτής της Προσωρινής Κυβέρνησης επέστρεψε στη Ρωσία το 1918. Φτάνοντας στο Ομσκ της Σιβηρίας, και έχοντας αρχίσει να στρατολογεί στρατιώτες για τον Εθελοντικό Στρατό, συμφώνησε να γίνει υπουργός στην (Λευκή) Περιφερειακή Κυβέρνηση της Σιβηρίας. Ήταν η κυρίαρχη προσωπικότητα στο 14μελές υπουργικό συμβούλιο.

Τον Νοέμβριο του 1918, η περιφερειακή κυβέρνηση ανατράπηκε από ένα πραξικόπημα που στήριξαν οι Βρετανοί και τα εναπομείναντα μέλη του υπουργικού συμβουλίου ζήτησαν από τον Κολτσάκ να γίνει ο επικεφαλής της κυβέρνησης με έκτακτες εξουσίες. Ονομάστηκε Ανώτατος Άρχοντας (Verkhovnyi Pravitel).

Η εξαγγελία του προς τον λαό ήταν η παρακάτω:

«Η προσωρινή κυβέρνηση έφτασε στο τέλος της. Το Συμβούλιο των Υπουργών, που έχουν όλη την εξουσία στα χέρια τους, με εξουσιοδότησαν, εμένα το ναύαρχο Αλέξανδρο Κολτσάκ, με αυτή τη δύναμη. Έχω αποδεχθεί την ευθύνη αυτή, μέσα στις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες του εμφυλίου πολέμου και την πλήρη αποδιοργάνωση της χώρας, και κάνω γνωστό ότι δεν θα ακολουθήσω ούτε την αντιδραστική πορεία, ούτε την θανατηφόρα πορεία των κομματικών διαμαχών. Οι κύριοι στόχοι μου είναι η οργάνωση μιας μαχητικής δύναμης, η ανατροπή του μπολσεβικισμού, και η καθιέρωση του νόμου και της τάξης, έτσι ώστε οι Ρώσοι να μπορούν να είναι σε θέση να επιλέξουν μια άλλη μορφή κυβέρνησης, όπως εκείνοι επιθυμούν και να συνειδητοποιήσουν την υψηλή ιδέα της ελευθερίας. Σας καλώ, πολίτες, να ενωθείτε και να θυσιαστείτε όλοι σας, εάν είναι αναγκαίο, στον αγώνα κατά του μπολσεβικισμού».

Για ενάμιση χρόνο, ο Κολτσάκ ήταν ο διεθνώς αναγνωρισμένος ηγέτης της Ρωσίας. Έχοντας σχηματίσει κυβέρνηση στο Ομσκ της Σιβηρίας, προσπάθησε να νικήσει τον μπολσεβικισμό, αλλά η κυβέρνησή του αποδείχθηκε αναποτελεσματική. Χάθηκαν τα ίχνη των αυτοκρατορικών αποθεμάτων χρυσού και μεγάλο μέρος του εξαφανίστηκε, δεν μπόρεσε να ενώσει τα πολυάριθμα αλλά ανομοιογενή αντι-μπολσεβίκικα στοιχεία, αρνήθηκε να εξετάσει την αυτονομία των εθνικών μειονοτήτων και αρνήθηκε να συνεργαστεί με μη-μπολσεβίκικους αριστερούς, αλλά και να στηριχθεί σε μεγάλο βαθμό από την εξωτερική βοήθεια. Καθώς οι δυνάμεις των Λευκών άρχισαν να καταρρέουν, ο Κολτσάκ προδόθηκε, ενώ πήγαινε προς το Ιρκούτσκ για να μεταφέρει εκεί την πρωτεύουσα του και περίμενε τις δυνάμεις του ικανού στρατηγού και ηγέτη των αντικομμουνιστικών δυνάμεων, Βλαντιμίρ Κάππελ, καθώς η Τσεχική Λεγεώνα του Γάλλου στρατηγού Ζανίν τον παρέδωσε στους τοπικούς μπολσεβίκους, οι οποίοι τον εκτέλεσαν και έριξαν το πτώμα του στον ποταμό Ανγκαρά. Ήταν 7 Φεβρουαρίου του 1920.

Η τελευταία φωτογραφία του Κολτσάκ πριν εκτελεσθεί

Ο Κολτσάκ υπήρξε επίσης εξέχων λαμπρός πολεμιστής στον Ρωσο-Ιαπωνικό πόλεμο (1904 -1905), ειδικός στις ναυτικές νάρκες, σημαντικός εξερευνητής του Βορείου Πόλου, και μέλος της Ρωσικής Γεωγραφικής Εταιρείας. Μεταξύ των βραβείων που έλαβε ο Κολτσάκ ήταν το χρυσό ξίφος του Αγίου Γεωργίου για τη γενναιότητα που επέδειξε στη μάχη του Πορτ Άρθουρ το 1904, κατά τον Ρωσο-ιαπωνικό πόλεμο και το Χρυσό Μετάλλιο του Μεγάλου Κωνσταντίνου από τη ρωσική Γεωγραφική Εταιρία.

Ένας πρώην αρχηγός του στρατιωτικού επιτελείου του, έγραψε:

«Αυτοί (Kolchak, Κορνίλοφ, Ντενίκιν και του Βράγγελ) ήταν πρώτα απ 'όλα πατριώτες με μια βαθιά αγάπη για τη χώρα τους και εργάστηκαν για τη σωτηρία της, χωρίς να λάβουν υπόψη κανένα προσωπικό κέρδος. Οι πολιτικές ίντριγκες ήταν άγνωστες σε αυτούς και ήταν έτοιμοι να συνεργαστούν με άνδρες από κάθε πολιτικό κόμμα, εφόσον γνώριζαν ότι αυτοί οι άνδρες ήταν ειλικρινείς στις προσπάθειές τους να ελευθερώσουν τη Ρωσία ... και να καταστήσουν δυνατόν, μετά το τέλος του πολέμου, να γίνει μια Εθνοσυνέλευση, που θα επιλεχθεί από τον λαό, για να αποφασίσει εκείνος ποιον χαρακτήρα θα έχει η μελλοντική κυβέρνηση της Ρωσίας».

Επί κομμουνισμού το όνομά του διασύρθηκε.

Μετά την πτώση του κομμουνισμού έγιναν προσπάθειες το όνομά του να αποκατασταθεί. Χτίστηκαν μνημεία αφιερωμένα σε αυτόν στην Αγία Πετρούπολη το 2002 και στο Ιρκούτσκ, το 2004, παρά τις αντιρρήσεις ορισμένων νοσταλγών του κομμουνιστικού καθεστώτος και αριστερών πολιτικών. Υπάρχει επίσης ένα νησί με το όνομά του. Το σύγχρονο Ρωσικό Ναυτικό θέλησε να δώσει το όνομά του σε μια από τις νέες φρεγάτες, αλλά δεν προχώρησε.

Το 2008 κυκλοφόρησε η πετυχημένη ρώσικη βιογραφική ταινία, με τον τίτλο «Ναύαρχος» (Адмиралъ), όπου στον ρόλο του Ναυάρχου Κουλτσάκ είναι ο ηθοποιός Konstantin Khabensky. Ο σκηνοθέτης Andrei Kravchuk χαρακτήρισε την ταινία ως εξής:

«Πρόκειται για έναν άνθρωπο που προσπαθεί να γράψει ιστορία, να λάβει ενεργό μέρος στην ιστορία, ενώ βρίσκεται στο κέντρο μιας μεγάλης αναταραχής. Ωστόσο, συνεχίζει να αγωνίζεται, να προστατεύει την τιμή του και την αξιοπρέπειά του, και συνεχίζει να αγαπά».

Η ταινία παρακολουθεί την πορεία της ζωής του Κόλτσακ από τα χρόνια του Α΄  Παγκοσμίου Πολέμου ως διοικητή μιας ρωσικής ναρκοθέτιδος στην πολεμική ζώνη της Βαλτικής, στα γερμανικά χωρικά ύδατα, όπου εμπλέκεται σε μάχη με γερμανικό πλοίο. Μετά από σκληρή μάχη, (πολύ καλές οι σκηνές) το γερμανικό πλοίο ανατινάσσεται στον αέρα. Τότε, ο Τσάρος Νικόλαος Ρομανόφ ανεβάζει τον Κολτσάκ στη βαθμίδα του Διοικητή του Στόλου της Μαύρης Θάλασσας, ενώ του κάνει δώρο μια εικόνα του προφήτη Ιώβ, που έμεινε γνωστός για τις δοκιμασίες του. Παράλληλα, η ταινία αφηγείται και την προσωπική του ζωή με την οικογένεια του (σύζυγο και κόρη), αλλά και τον δυνατό του έρωτα με την νεαρή Άννα Τιμίρεβα, (στον ρόλο η πανέμορφη Elizaveta Boyarskaya) σύζυγό του συναδέλφου του Σεργκέι Τιμίρεφ.

Η συνεχεία της ταινίας περιγράφει το ιστορικά πιο ενδιαφέρον τμήμα της πολυκύμαντης ζωής του. Ο Κερένσκυ, πρόεδρος της προσωρινής κυβέρνησης του προσφέρει το Υπουργείο Αμύνης, αλλά ο Κόλτσακ αρνείται καθώς θα στερείται ουσιαστικών αρμοδιοτήτων. Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση βρίσκεται στην Σιβηρία, όπου εν μέσω χαοτικών καταστάσεων εγκαθιδρύει ένα δικτατορικό καθεστώς και αρχίζει την αντιμετώπιση των κομμουνιστών. Εκεί γνωρίζει και τον Βλαντίμιρ Κάππελ που ηγείται των στρατιωτικών αντικομμουνιστικών δυνάμεών.

Οι μπολσεβίκοι γενικά στην ταινία απεικονίζονται αιμοδιψείς και άξεστοι

Παρά της αρχικές του επιτυχίες και την μεγάλη προώθηση του προς δυσμάς, η αδυναμία του να αναπληρώσει τις απώλειες και η προδοσία των συμμάχων του τον οδηγεί στην οπισθοχώρηση. Και ενώ βρίσκεται στο Ιρκούτσκ αναμένοντας τις δυνάμεις του Κάππελ, οι «σύμμαχοι» του, δηλαδή η Τσέχικη Λεγεώνα και ο Γάλλος στρατηγός Ζανίν, εκπρόσωπος των ευρωπαϊκών Δυνάμεων, τον παραδίδουν στους Κόκκινους που τον εκτελούν στις 6 Φεβρουαρίου 1920. Μαζί του εκτελείται και ο απόλυτα πιστός του και πρωθυπουργός της κυβέρνησης του Βίκτωρ Πεπελάιεφ. Τα πτώματα τους ρίχτηκαν στον ποταμό Ανγκαρά.

  -  Η αγαπημένη του Άννα τον ακολουθεί μέχρι το τέλος. Στα επόμενα χρόνια περνά μια φρικτή ζωή 40 ετών (!) στα σταλινικά γκουλάγκ μέχρι την απελευθέρωση της στα χρόνια του Χρουστσόφ. Πεθαίνει το 1975.

  -  Ο πρώην σύζυγος της Άννας, Σεργκέι Τιμίρεφ έγινε υποναύαρχος και διοικούσε το Λευκό ρωσικό ναυτικό στη Σιβηρία πριν φύγει προς την Κίνα, και εγκατασταθεί στην Λευκή ρωσική κοινότητα της Σαγκάης. Πέθανε το 1932.

  -  Εξορισμένη στο Παρίσι, η Σοφία Κολτσάκ, σύζυγος του Ναυάρχου, αφιέρωσε τη ζωή της στο γιο της. Πέθανε το 1956.

  -  Ο Rostislav Kolchak, ο γιος του Ναυάρχου, αγωνίστηκε με τις Ελεύθερες γαλλικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Πέθανε στο Παρίσι το 1965.

* Υπάρχει μια φήμη ότι οι πρόγονοί του ήταν μουσουλμάνοι από την Βοσνία, επί οθωμανικής αυτοκρατορίας, αλλά στη συνέχεια μεταστράφηκαν στην Ορθοδοξία. Η ταινία πάντως, αποτυπώνει την πίστη του στον Θεό και στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Χαρακτηριστική σκηνή, όταν πριν τον εκτελέσουν οι μπολσεβίκοι, προσεύχεται και κάνει τον σταυρό του. Οι μπολσεβίκοι τον πετούν νεκρό με λευκά ρούχα σε μία τρύπα στον πάγο, η οποία έχει το σχήμα του σταυρού καθώς εκεί τελούνταν βαπτίσεις. Μια εικόνα που παραπέμπει στο «βάπτισμα του θανάτου» και την είσοδό του στον Παράδεισο.     

Δείτε την ταινία με αγγλικούς υπότιτλους:

ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ / Πηγές: εδώ, εδώ, εδώ κι εδώ