Ο Τεντέν, ο Rastapopoulos και οι Εβραίοι

Ο Τεντέν, (Tintin) ο ξανθός νεαρός δημοσιογράφος με το ατίθασο τσουλούφι, είναι δημιούργημα του Βέλγου σχεδιαστή κόμικ Hergé (22 Μαΐου 1907 - 3 Μαρτίου 1983).

Το πραγματικό όνομα του Hergé (Ερζέ), ήταν Georges Prosper Remi, (Ζωρζ Προσπέρ Ρεμί). Το Ερζέ είναι αναγραμματισμός των αρχικών του Georges Remi. Τις Περιπέτειες του Τεντέν τις έγραφε από το 1929 μέχρι το θάνατό του. Καθιέρωσε με το σχέδιό του το ύφος της λεγόμενης «καθαρής γραμμής», το οποίο επηρέασε αρκετούς δημιουργούς. Οι συνολικά 24 περιπέτειες του Τεντεν έχουν μεταφραστεί σε 77 γλώσσες, ενώ οι δύο (η 1^η ιστορία «Ο Τεντέν στη χώρα των Σοβιετικών» και η ανολοκλήρωτη 24^η  «Αλφ-Αρτ») δεν έχουν μεταφραστεί ακόμα, στα ελληνικά.

«Ο Ερζέ ήταν εξαιρετικός σκιτσογράφος, τυπογράφος με μεγάλο ταλέντο και δεξιοτέχνης της αφήγησης και της αρχιτεκτονικής της. Είμαστε όλοι παιδιά, εγγόνια ή δισέγγονα του Ερζέ» λέει για τον κομίστα ο πολυπράγμων συγγραφέας και σεναριογράφος Μπενουά Πέτεερς στη βιογραφία του με τον τίτλο «Ερζέ, ο γιος του Τεν Τεν».

Ο Γάλλος φιλόσοφος Μισέλ Σερ εξάλλου διακηρύσσει ότι ο Ερζέ «είναι ένας από τους μεγαλύτερους στοχαστές του εικοστού αιώνα» και «Το σπασμένο αυτί» του η καλύτερη πραγματεία που έχει γραφτεί ποτέ για τον φετιχισμό.

Γεννημένος στο Έτερμπεεκ, στις Βρυξέλες, δημοσίευσε την πρώτη σειρά κόμικς του, με τίτλο ‘Totor’, στο μηνιαίο προσκοπικό περιοδικό ‘Le Boy-Scout Belge’. Το πρώτο τεύχος των περιπετειών του πιο πετυχημένου ήρωά του, Τεντέν, κυκλοφόρησε στις 10 Ιανουαρίου του 1929, στις σελίδες του ένθετου περιοδικού ‘Le Petit Vingtième’. Μια άλλη δημιουργία του ήταν η σειρά κόμικς “Jo, Zette et Jocko”, που δυστυχώς δεν έχει μεταφραστεί ακόμα στα ελληνικά.

Μετά το θάνατο του Ζωρζ Ρεμί, οι περιπέτειες του Τεντέν γνώρισαν καινούργια επιτυχία. Σύμφωνα με τον εκδότη του Σιμόν Κάστερμαν, οι 24 τίτλοι πουλάνε περισσότερο από ένα εκατομμύριο αντίτυπα το χρόνο, πράγμα πρωτοφανές για δημιουργό που έχει πεθάνει  εδώ και τριάντα χρόνια.

Σήμερα, η χήρα του δημιουργού, Φανί και ο νέος σύζυγός της Νικ Ροντγουέλ διαχειρίζονται την κληρονομιά με σιδερένια πυγμή εκνευρίζοντας αφάνταστα τους θαυμαστές του.

αββάς Ναρμπέρ Βαλλέζ

Ο Βαλλέζ με τον Ερζέ

 Τελειώνοντας το σχολείο ο Herge, το 1925 έπιασε δουλειά σαν σκιτσογράφος σε μια καθολική συντηρητική βελγική εφημερίδα που λεγόταν «20ος Αιώνας», υπό τη διεύθυνση του Βέλγου υπερσυντηρητικού ιερωμένου αββά Norbert Wallez (Ναρμπέρ Βαλλέζ 1882-1952). Τον καιρό που δούλευε στον «20^ο Αιώνα», ο Ερζέ γνωρίζεται με την Germaine Kieckens, γραμματέα του Wallez, την οποία και παντρεύεται το 1932 (χώρισαν το 1977).

Ο αββάς Ναρμπέρ Βαλλέζ είχε χειροτονηθεί ιερέας το 1906. Όταν ξέσπασε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος κατατάχτηκε εθελοντικά στο στρατό. Περισσότερο από τα ιερατικά του καθήκοντα όμως, έδειξε ενδιαφέρον για τη πολιτική. Υπήρξε θαυμαστής του Μουσσολίνι, τον οποίον είχε συναντήσει το 1923 και του οποίου η φωτογραφία με αυτόγραφη αφιέρωση, ήταν αναρτημένη στο γραφείο του. Ο Βαλλέζ ονειρευόταν ένα Βέλγιο ενωμένο με τη Ρηνανία, (μια περιοχή της Γερμανίας με καθολικό πληθυσμό σε αντίθεση με την προτεσταντική Πρωσία) σε μια μορφή αυταρχικού κράτους και, εν τω μεταξύ, κήρυττε την αξία του τριπτύχου τάξη-ιεραρχία-εθνικό μεγαλείο. Το 1924 αναλαμβάνει να αναδιοργανώσει την καθολική εφημερίδα ‘Le Vingtième Siècle’ (‘20^ος Αιώνας’). Τρία χρόνια αργότερα, του ζητάει ακρόαση ένας νεαρός υπάλληλος της εφημερίδας, που έχει βαρεθεί το τμήμα συνδρομών. Είναι ο Georges Remi (Hergé). 

Ο Βαλλέζ συμπαθεί το νεαρό και του αναθέτει αρχικά την εικονογράφηση της εφημερίδας και τα σχεδιασμό των τίτλων. Λίγο μετά, του αναθέτει και την ευθύνη του ‘Le Petit Vingtième’, του εβδομαδιαίου νεανικού ένθετου. Σύντομα, ο Βαλλέζ ζητά από τον Hergé να του σχεδιάσει έναν χαρακτήρα με τον οποίο θα μπορούσαν να ταυτιστούν τα παιδιά και ο οποίος θα μπορούσε να επισκεφθεί την ΕΣΣΔ για να καταγγείλει τα κακά του κομμουνισμού. Έτσι γεννιέται ο Τεντέν. Ο νεαρός καθολικός ρεπόρτερ που ταξιδεύει ανά τον κόσμο υπερασπιζόμενος το καλό. Το 1933, η εκκλησιαστική ιεραρχία στο Βέλγιο θεωρεί ότι ο Βαλλέζ έχει προκαλέσει υπερβολικά προβλήματα με τη γραμμή που επιβάλλει στην εφημερίδα και τον στέλνει υπεύθυνο στο μεσαιωνικό αββαείο του Aulne. Ο Ερζέ απομακρύνεται σταδιακά από τον πνευματικό του πατέρα, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις αποστολές του Τεντέν. 

Μετά την γερμανική εισβολή, το 1940, ο αββάς αρχίζει την συγγραφή άρθρων και την εκφώνηση ομιλιών υποστηρίζοντας τον ρεξισμό και το κόμμα του Léon Degrelle. - Ρεξιστικό κόμμα (από το λατινικό Christus Rex = Χριστός Βασιλιάς ). Ο ρεξισμός περιγράφεται ως ένα ρωμαιοκαθολικό αντικοινοβουλευτικό αντικαπιταλιστικό σύστημα. Στις εκλογές του 1936 έλαβε 11,5 % των ψήφων και εξέλεξε 21 βουλευτές και 12 γερουσιαστές. Ο Ντεγκρελ ηγέτης του κόμματος (ο οποίος πολέμησε κατά την διάρκεια του Β’ Π.Π. μέσα από τις τάξεις των WAFFEN SS ενώ δημιούργησε την ταξιαρχία Βέλγων εθελοντών των SS – WALLONIEN) υποστήριζε την εγκαθίδρυση ενός συστήματος στα πρότυπα του Ιταλικού Φασισμού ενώ ήταν υπέρ των Φλαμανδών Εθνικιστών και επιθυμούσε την συνεργασία με την Γερμανία.

Το 1947, Ειδικό Δικαστήριο καταδικάζει τον Βαλλέζ σε φυλάκιση τεσσάρων ετών και πρόστιμο 200.000 φράγκων για τη συνεργασία του με τους ναζί. Φυλακίζεται, για να αποφυλακιστεί το 1950 λόγω ασθενείας. Το ζεύγος Remi (φωτο) του παρέχει φιλοξενία, αλλά μετά από 2 χρόνια ο αββάς αποβιώνει.

Κατηγορίες περί "αντισημιτισμού"

Ορισμένες πτυχές των περιπετειών του Τεν Τεν οδήγησαν σε κατηγορίες περί «αντισημιτισμού» του Hergé, κατηγορίες, οι οποίες συχνά συνδέονται με το έργο του κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου για την εφημερίδα Le Soir, την  εφημερίδα που συνεργάστηκε με τους Ναζί κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής του Βελγίου.

Πριν από τον πόλεμο, υπήρξαν ορισμένες περιπτώσεις που υπονοείται "αντισημιτισμός", όπως στο «Σπασμένο Αυτί» (1935-7), όπου ο Τεντέν ρωτάει έναν καταστηματάρχη που πουλάει αντίγραφα του ειδώλου που αναζητά: ο άνθρωπος φοράει ένα kippah, μιλάει σπασμένα γαλλικά και τρίβει τα χέρια του.

Καθώς ο πόλεμος άρχισε, η πρώτη έκδοση του «Ο Τεν-Τεν στη Χώρα του Μαύρου Χρυσού» (1939-1940) – δημοσιεύτηκε ολοκληρωμένη σαν τεύχος το 1950 – τοποθετούσε την ιστορία στην τότε Βρετανική Διοίκηση της Πλαστίνης. Με το ξέσπασμα του Β’ Π.Π. η ιστορία που ενέπλεκε Εβραίους και Άραβες εγκαταλείφθηκε λόγω της πολιτικής φύσης της και στη θέση της ξεκίνησε η δημοσίευση του «Κάβουρα με τις Χρυσές Δαγκάνες». Το 1948 ξαναξεκίνησε με αρκετές διάφορές από την αρχική. Η δράση τώρα τοποθετείται στο φανταστικό εμιράτο του Χεμέντ όπου μια ομάδα Αράβων θέλει να ανατρέψει το νόμιμο εμίρη Μπεν Καλίς Εζάμπ. Στην πρώτη έκδοση, υπήρχαν Εβραίοι τρομοκράτες (της Irgun) υπό την ηγεσία ενός ραβίνου.

Η πιο σοβαρή περίπτωση υποτιθέμενου «αντισημιτισμού», εμφανίζεται σε μια σκηνή στο «Μυστηριώδες Άστρο» (1941), που εκδόθηκε κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Σε μια σκηνή που εμφανίστηκε στην εφημερίδα ‘Le Soir’ στις 11 Νοεμβρίου του 1941, δύο Εβραίοι με μοχθηρές φάτσες, παρακολουθούν τον «προφήτη» Φιλόπουλο να ενημερώνει τον Τεντέν ότι το τέλος του κόσμου πλησιάζει. 

Εκεί λένε με ξενική προφορά: 

- "Το άκουσες αυτό Ισαάκ; ... Το τέλος του κόσμου! ... Και αν είναι αλήθεια; ..."

- "Χε, χε! ... αυτή θα ήταν ωραία εξέλιξη, Σολομών! ... Χρωστάω 50.000 φράγκα στους προμηθευτές μου ... Αυτό σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να τους πληρώσω ..."

Η σκηνή με τους Εβραίους εμφανίζεται μόνο στην αρχική έκδοση της εφημερίδας και μετά τον πόλεμο εξαφανίστηκε.

Επιπλέον, στην ίδια ιστορία, ο χορηγός του αντιπάλου που εστάλη για να βρει το μετεωρίτη ονομάζεται Blumenstein, ένα εβραϊκό όνομα. Με τον Blumenstein οι κατήγοροι του Hergé, είδαν το στερεότυπο του Εβραίου επιχειρηματία που χρησιμοποιεί ύπουλες και δυνητικά θανατηφόρες μεθόδους για να καθυστερήσει το πλοίο του Τεν Τεν. Η Τράπεζά του βρίσκεται στη Νέα Υόρκη και οι άνθρωποί του προσπαθούν να στήσουν την αμερικανική σημαία στο μετεωρίτη.

Μετά τον πόλεμο το "Blumenstein" μετονομάστηκε σε "Bohlwinkel» και η Τράπεζα μεταφέρθηκε στη φανταστική χώρα του Σάο Ρίκο.

Ρασταπόπουλος : Έλληνας ή Εβραίος;

Στα «Πούρα του Φαραώ»κάνει την εμφάνισή του ο κύριος «κακός»της σειράς και παντοτινός εχθρός του Τεντέν, ο Ρασταπόπουλος (Roberto Rastapopoulos). Ο Ρασταπόπουλος, που στα πρώτα μεταφρασμένα στα ελληνικά τεύχη τον παρουσιαζόταν ως Αστραπόπουλος, έχει επίθετο που δηλώνει ξεκάθαρα άνθρωπο ελληνικής καταγωγής. Το παρουσιαστικό του όμως και οι δραστηριότητές του παραπέμπουν σε Εβραίο.(Κανείς βέβαια δεν κατηγόρησε τον Ερζέ για .. "ανθελληνισμό").

Ο Rastapopoulos, για πολλούς είναι η χαρακτηριστική αντισημιτική καρικατούρα, (όπως εκείνες της ναζιστικής εποχής - βλ. κάτω), αν και άλλοι δεν υποστηρίζουν αυτή την άποψη, επισημαίνοντας ότι ο Rastapopoulos δεν είναι Εβραίος (πέρα από ελληνικό επώνυμό του, σε μία ιστορία, υπό την επήρεια ναρκωτικών, λέει ασυναρτησίες του για το παρελθόν της οικογένειάς του που παραπέμπουν στο Ερζερούμ της σημερινής Τουρκίας).

 Όμως όπως γράφει το βιβλίο «Ο ΤΕΝΤΕΝ και ο Μύθος του Υπερπαιδιού» του Jean-Marie Apostolidès (εκδόσεις ΜΑΜΟΥΘΚΟΜΙΞ) :

Δεν υπάρχει αμφιβολία για τον Ερζέ ότι ο Rastapopoulos είναι ταυτόχρονα εβραίος και μασόνος. Για έναν άνθρωπο της δεξιάς στις αρχές της δεκαετίας του ‘30, αυτός ο χαρακτήρας είναι η ενσάρκωση της εβραιο-μασονικής συνωμοσίας. Αυτό το πλαίσιο είναι λιγότερο ορατό σήμερα, όχι μόνο διότι κατά την έγχρωμη επανέκδοση, το 1955, ο Ερζέ επέβαλε πολυάριθμες μετατροπές στο Ρασταπόπουλο, αλλά και επειδή η «αστυνομική» διάσταση της περιπέτειας - προστιθέμενη σε κάποια στοιχεία φαντασιακού - έρχεται να αντισταθμίσει την πολιτική διάσταση, η οποία πλέον θα αποκρύπτεται.

 

Επικεφαλής της μυστικής συνομωτικής ομάδας με διεθνείς διασυνδέσεις είναι ο ένας άντρας του οποίου ο Τεντέν δεν ανακαλύπτει την ταυτότητα παρά στο τέλος του δεύτερου μέρους. Άρχοντας της ψευδαίσθησης, μαγεύει και θολώνει τα όρια ανάμεσα στο πραγματικό και στο φανταστικό. Ανάμεσα στους συνεταίρους του, ο Ρασταπόπουλος, διευθυντής της “Cosmos Pictures”, μίας εταιρίας παραγωγής ταινιών (για την σχέση Εβραίων - Hollywood βλέπε αναλυτικό άρθρο του ΚΟ εδώ). 

Ο Ρασταπόπουλος για να σαγηνεύσει και να κυριεύσει τον κόσμο χρησιμοποιεί όλα τα μέσα, τις εικόνες, το γραπτό, τα ναρκωτικά, το στρατό, την τράπεζα, τους πολιτικούς, τους επιχειρηματίες, τους μπράβους.

Για να σβήσει την εβραϊκή καταγωγή του Ρασταπόπουλου, ο Ερζέ τον συνδέει με παλιους ναζί στο «Κάρβουνα στο Αμπάρι» και στην «Πτήση 714 για Σίδνεϋ».

Ο Ερζέ αρνήθηκε πάντα ότι ήταν αντισημίτης. Και μάλλον έλεγε την αλήθεια, στο μέτρο που δεν έτρεφε ένα ιδιαίτερο μίσος για τους Εβραίους. Παραμένει, όμως, γεγονός ότι μοιράζεται ανεπιφύλακτα τον πολιτικό αντισημιτισμό της βελγικής και της γαλλικής δεξιάς στις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ακόμη και κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. 

Πάντως στα έργα του ο Hergé δείχνει να μην επιβεβαιώνει σε καμία περίπτωση, την ταμπέλα του «ρατσιστή», που ίσως κάποιοι θέλουν να του κολλήσουν, καθώς δείχνει μεγάλη συμπάθεια για διάφορους καταπιεσμένους λαούς, όπως τους Κινέζους στο «Μπλε Λωτό», τους μαύρους μουσουλμάνους της Αφρικής που μεταφέρονται ως σκλάβοι στο «Η Λίμνη με τους Καρχαρίες» και τους Τσιγγάνους στο «Τα κοσμήματα της Κασταφιόρε». - Περί "ρατσιστή" Τεντέν βλέπε εδώ και εδώ.

 Ο Herge άλλωστε ήταν φίλος με τον Zhang Chongren (1907-1998) Κινέζο φοιτητή στο Βέλγιο (φώτο κάτω), ο οποίος έγινε ήρωας της ιστορίας «Ο Μπλε Λωτός» σαν Τσανγκ Τσον-Τσεν.

 

 

ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ