Ο Πύργος των Κρανίων στη Σερβία και το «πολιτιστικό» αποτύπωμα των Οθωμανών

Αν και η σερβική μεσαιωνική κρατική υπόσταση πληγώθηκε θανάσιμα στη μάχη του Κοσσυφοπεδίου (1389), οι τελευταίες της στάχτες έσβησαν το 1459, καθώς οι βάρβαροι Οθωμανοί Τούρκοι κατακτητές σάρωναν και πάλι την Ευρώπη μετά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης. Για τους επόμενους τρεις αιώνες, οι Σέρβοι θα ζούσαν κάτω από τον οθωμανικό ζυγό. Κάποιοι αλλαξοπίστησαν για να σώσουν τις ζωές τους και τις περιουσίες τους. Μερικοί ζήτησαν καταφύγιο σε απομακρυσμένες περιοχές ή κοντά στα σύνορα της Αυστρίας και της Ουγγαρίας. Άλλοι βάδισαν το σκληρό μονοπάτι της σκλαβιάς, υπέκυψαν, αλλά δεν έσπασαν, έχοντας ζωντανή μέσα τους την ελπίδα της ελευθερίας.

Αν υπήρχαν προηγούμενες προσπάθειες για την απελευθέρωση της Σερβίας, καμία δεν κράτησε τόσο καιρό, μέχρι την εξέγερση που έγινε με επικεφαλής τον Καραντιόρντιε (Карађорђе, Καραγιώργης = Μαύρος Γεώργιος Πέτροβιτς) το 1804, γνωστή ως Πρώτη Σερβική Εξέγερση. Δεν ήταν παρά το 1813 που οι Τούρκοι ήταν σε θέση να τερματίσουν την εξέγερση – την έπνιξαν στο αίμα, ως συνήθως.

Τον Μάιο του 1809 στο αποκορύφωμα της εξέγερσης, η δύναμη των Σέρβων αγωνιστών προχωρούσε στο Νις, που τότε ήταν οθωμανικό οχυρό. Ακούγοντας για την προσέγγιση της τουρκικής δύναμης που ερχόταν να βοηθήσει, οι Σέρβοι έσκαψαν μέσα στους λόφους βορειοανατολικά της πόλης. Στις 31 Μαΐου, οι Τούρκοι επιτέθηκαν στο οχυρό στον λόφο Čegar και έσπασαν τις σερβικές γραμμές. Ως τελευταία απελπισμένη πράξη αντίστασης, ο Σερβοβόσνιος διοικητής Stevan Sinđelić (Стеван Синђелић) πυροβόλησε σε βαρέλια πυρίτιδας στο οχυρό, ανατινάζοντας τον εαυτό του και την οπισθοφυλακή, αλλά και τους Τούρκους που εφορμούσαν. Αυτό έδωσε τη δυνατότητα στους εναπομείναντες Σέρβους να αποσυρθούν.

Ο Οθωμανός διοικητής της Νις, Χουρσίτ Αχμέτ Πασά (Χριστιανός από τον Καύκασο, που υποδουλώθηκε ως παιδί και τον έκαναν γενίτσαρο), πρόσφερε ένα βραβείο για να του φέρουν τα κεφάλια των επαναστατών, που στη συνέχεια, γδαρθήκαν, γεμιστήκαν και απεστάλησαν στο σουλτάνο ως τρόπαια. Στη συνέχεια, έχτισε έναν πύργο από τούβλα και κονίαμα, και τοποθέτησε τα γδαρμένα κρανία σε παράθυρα που κατασκευάστηκαν για το σκοπό αυτό. Το αποτέλεσμα ήταν ο Πύργος των Κρανίων (σερβικά: Ћеле-кула), με σκοπό να ενσπείρει το φόβο στις καρδιές των Σέρβων.

Δεκαπέντε πόδια (4,65 μ) ψηλός και με περίπου 13 μέτρα μήκος και πλάτος, ο πύργος είχε 56 σειρές κρανίων και στις τέσσερις όψεις του, 17 κρανία σε κάθε σειρά (και συνολικά 952 κρανία). Αρχικά οι Τούρκοι φρουρούσαν στενά τον πύργο, για να αποτρέψουν τους συγγενείς να πάρουν τα κρανία για να θαφτούν χριστιανικά. Αργότερα, όμως, τον εγκατέλειψαν. Λέγεται ότι μεταξύ 1861 και 1864, ο Μιντάτ Πασάς ήθελε να διαλύσει τον πύργο, αλλά οι ντόπιοι Τούρκοι τον ανέτρεψαν.

Όταν η Νις έγινε μέρος της Σερβίας το 1878, ξεκίνησε η κατασκευή παρεκκλησίου προκειμένου να προστατευθεί ο πύργος από περαιτέρω διάβρωση. Το εκκλησάκι ολοκληρώθηκε το 1938, και ανακαινίστηκε το 1989. Από τα κρανία που χτίστηκαν αρχικά στον πύργο, μόνο τα 58 παραμένουν. Ένα κρανίο λέγεται ότι ανήκει στον Sinđelić και διατηρείται χωριστά, σε ένα γυάλινο κουτί.

Ο διάσημος Γάλλος ποιητής, πολιτικός και ταξιδευτής Alphonse de Lamartine (γνωστός και ως Λαμαρτίνος, 1790 – 1869, επισκέφτηκε και την Ελλάδα), είχε περάσει από τη Νις στις αρχές της δεκαετίας του 1830, και άφησε αυτή την περιγραφή του πύργου:

«Ο ήλιος τσουρούφλιζε. Όταν ήμουν σε απόσταση περίπου μιας ώρας δρόμου από την πόλη, είδα ένα μεγάλο πύργο να υψώνεται στη μέση του κάμπου, λευκός σαν το μάρμαρο της Πάρου. Πήρα το δρόμο που οδηγούσε σε αυτόν ... κάθισα κάτω από την σκιά του πύργου για να αναπαυθώ για λίγο. Δεν είχα καλά-καλά καθίσει όταν σηκώνοντας τα μάτια μου στο μνημείο, ανακάλυψα ότι οι τοίχοι, οι οποίοι υποτίθεται ότι έπρεπε να είναι κατασκευασμένοι από μάρμαρο ή άσπρη πέτρα, αποτελούνταν από κανονικές σειρές από ανθρώπινα κρανία. Αυτά τα κρανία που είχαν λευκανθεί από τη βροχή και τον ήλιο και ήταν στερεωμένα με λίγη άμμο και ασβέστη, σχημάτιζαν εξ ολοκλήρου την αψίδα του θριάμβου που με προστάτευε τώρα από τη θερμότητα του ήλιου ... σε ορισμένες περιοχές κομμάτια από μαλλιά κρέμονταν ακόμη και ανέμιζαν, σαν λειχήνες ή βρύα, με κάθε ανάσα του ανέμου. Το αεράκι του βουνού, το οποίο φυσούσε φρέσκο, διείσδυε στις αναρίθμητες κοιλότητες των κρανίων, και ακουγόταν ένας ήχος σαν ένας πένθιμος και παραπονεμένος αναστεναγμός...»

(από το «Ένα προσκύνημα στους Αγίους Τόπους ... που έγινε κατά τη διάρκεια της περιοδείας στην Ανατολή 1832-1833» και δημοσιεύθηκε στο Λονδίνο, το 1835, τομ. 3, σελ 105-106).

Οι Τούρκοι πίστευαν ότι η κυριαρχία τους θα διαρκέσει για πάντα. Αλλά το 1815, ξεκίνησε άλλη μια εξέγερση από τους Σέρβους. Μέχρι το 1830, η Σερβία ήταν ένα αυτόνομο πριγκιπάτο. Το 1878 αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο κράτος. Και το 1912, η Οθωμανική Αυτοκρατορία, επιτέλους, είχε εκδιωχθεί από τα Βαλκάνια.

Ο Πύργος των Κρανίων δεν είναι απλά μια υπενθύμιση για το σκληρό αλλά αναγκαίο τίμημα της ελευθερίας. Είναι, επίσης, ένα μνημείο για την κτηνωδία της δήθεν «ανεκτικής» και «πολυπολιτισμικής» Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του φρικτού θεσμού του παιδομαζώματος* που παρήγαγε ψυχοπαθείς όπως ο Χουρσίτ Αχμέτ Πασάς.

Ένα άλλο μέρος που αναδεικνύει την «ανθρωπιστική», «πολιτιστική» κληρονομιά των Οθωμανών είναι το Μπατάκ στη Βουλγαρία με την εκκλησία του Αγίου Nedelya όπου οι φρικαλεότητες και οι ανατριχιαστικές σκηνές του τουρκικού σαδισμού από το 1876 φαίνεται να στοιχειώνουν τους επισκέπτες μέχρι σήμερα. Εκεί περισσότεροι από 5.000 από τους συνολικά 7.000 κατοίκους της πόλης Μπατάκ (βουλγαρικά: Батак), μεταξύ των οποίων γυναίκες και παιδιά, βιάστηκαν, σφάχτηκαν, αποκεφαλίστηκαν ή κάηκαν ζωντανοί από τους Οθωμανούς άτακτους που άφησαν σωρούς πτωμάτων γύρω από την πλατεία και την εκκλησία το 1876. Η σφαγή αυτή οδήγησε στην έναρξη της βουλγαρικής Εξέγερσης του Απριλίου, (μεταξύ Απριλίου – Μαΐου του 1876) και είχε ως αποτέλεσμα την αποκατάσταση της Βουλγαρίας το 1878.

Στην Ιταλία στο Otranto** υπάρχει η ιστορική καθολική εκκλησία La chiesa di Santa Maria Maddalena dei Martiri. (Η Εκκλησία της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής των Μαρτύρων). Είναι εκεί όπου ευλαβικά διατηρούνται κοντά στο άγαλμα της Παναγίας, τα οστά 800 χριστιανών Ιταλών που αποκεφαλίστηκαν από τους Τούρκους επειδή αρνήθηκαν να ασπαστούν το Ισλάμ κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής στην Ιταλία. Το καλοκαίρι του 1480 οι Τούρκοι υπό τον Αχμέτ Πασά έκαναν το πρώτο τους προγεφύρωμα στην Ιταλία. Από τους περίπου 20.000 κατοίκους, βάναυσα σφαγιάστηκαν οι 12 000. Ο αρχιεπίσκοπος Stefano Agricoli, όλοι οι επίσκοποι και ο κόμης Largo, σαδιστικά δολοφονήθηκαν καθώς οι βάρβαροι τους πριόνισαν στη μέση μέσα στον καθεδρικό ναό τον οποίο είχαν μετατρέψει σε στάβλο, πιθανώς επηρεαζόμενοι από τις υποσχέσεις του αφεντικού τους (Μωάμεθ Β΄) που υπόσχονταν να κάνει το ίδιο σύντομα με τον Άγιο Πέτρο στη Ρώμη. Τους υπόλοιπους κατοίκους τους απήγαγαν και τους οδήγησαν σκλάβους στην Αλβανία. 800 χριστιανοί άνδρες οδηγήθηκαν στο λόφο της Αθηνάς, έχοντας την επιλογή είτε να ασπαστούν το Ισλάμ είτε να αποκεφαλιστούν. Καθώς κανείς τους δεν αλλαξοπίστησε τους αποκεφάλισαν όλους και πέταξαν τα σώματά τους να τα φάνε τα σκυλιά. Τα λείψανα των θυμάτων αυτών της τουρκικής βαρβαρότητας, διατηρούνται στην προαναφερθείσα εκκλησία στο Otranto και στη Νάπολη στην Santa Caterina του Formiello, ενώ η ημέρα του μαρτυρίου τους, γιορτάζεται στο Οτράντο από τους καθολικούς στις 14 Αυγούστου.

Ένα άλλο ενδιαφέρον μνημείο της τουρκικής «κουλτούρας» είναι επίσης το πρώην παρεκκλήσι (τεκές) του «αγίου» του μυστικού μουσουλμανικού τάγματος σιϊτικής επιρροής των δερβίσηδων (μπεκτασήδων), Χασάν Μπαμπά (Hasan Baba) στην κοιλάδα Τεμπών στη Θεσσαλία. (Το «Μπαμπάς» θα πει «πατέρας» και είναι βαθμός της ανώτερης τάξης των μπεκτασήδων. Ήταν αντιγραφή του όρου «πατέρες» της χριστιανικής εκκλησίας. Ο ισχυρός βραχίονας των Μπαμπάδων - μπεκτασήδων ήταν το Γενιτσαρικό σώμα του οποίου ήταν οι πνευματικοί ηγέτες. Μάλιστα την ονομασία Γενίτσαροι» [= νέοι στρατιώτες] την έδωσε ο ιδρυτής του τάγματος Χατζή Μπεκτάς, ο όποιος «ευλόγησε» το πρώτο παιδομάζωμα των Χριστιανοπαίδων το 1366, με χίλια παιδιά βιαίως εξισλαμισθέντα. Για αυτό έκτοτε το γενιτσαρικό σώμα έτρεφε απόλυτο σεβασμό προς τους «μπαμπάδες». 

Οι «μπαμπάδες» και οι Δερβίσηδες [= Τουρκοκαλόγηροι] με τον ερχομό τους κατέλαβαν όλες τις βυζαντινές εκκλησίες και τις μετέτρεψαν σε Οθωμανικούς τεκέδες).Το πρώην χριστιανικό μοναστήρι της περιοχής των Τεμπών (της οποίας η μεσαιωνική ονομασία ήταν Λυκοστόμιον με έδρα επισκόπου υπαγομένου στη μητρόπολη Θεσσαλονίκης), βεβηλώθηκε και βίαια άλλαξε σε τεκέ (μοναστήρι τέμενος) τον 14ο αιώνα με την εισβολή των Τούρκων. Μουσουλμάνοι, συμπεριλαμβανομένων των νομάδων Γιουρούκων που μεταφέρθηκαν στη Θεσσαλία από την Ανατολία, θεώρησαν τα ακόλουθα τρία λείψανα «ιερά», για τα οποία ο τεκές έγινε ιδιαίτερα γνωστός, ως «θαυματουργός»: δύο πράσινες σημαίες με την επιγραφή "Θάνατος στους απίστους!" (Έλληνες), ένα πρωτότυπο κλομπ (τοπούζι δηλ. ρόπαλο) το οποίο ο Χασάν Μπαμπά χρησιμοποίησε για να συνθλίψει 100 κρανία «απίστων» μια μέρα και το υπέροχο γιαταγάνι που χρησιμοποίησε για να κόψει τα σπασμένα κεφάλια των «απίστων». Τα ακέφαλα σώματα τα έριχνε στο κοντινό ποταμό Πηνειό.

Αυτόν λοιπόν τον Μπαμπά = τέρας τον λάτρευαν οι Οθωμανοί Τούρκοι σαν «άγιο». Και πίστευαν ακόμη ότι αυτός θαυματούργησε και «άνοιξε» την κοιλάδα των Τεμπών.

Να σημειωθεί ότι πριν τρία χρόνια, το ελληνικό κράτος, δια του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, ενέκρινε δαπάνη ώστε να αποκατασταθεί το «μαυσωλείο του Χασάν Μπαμπά». Ο τεκές του σφαγέα «αγίου» Μπαμπά ονομάστηκε «ακόμη ένα μνημείο της πλούσιας κληρονομιάς μας»…

Αναρίθμητα τέτοια απομεινάρια οθωμανικού «πολιτισμού» υπάρχουν διάσπαρτα στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη - που ισλαμοποιείται πλέον ραγδαία - και στην πραγματικότητα ούτε ένα τετραγωνικό μίλι δεν υπάρχει που να πάτησε το πόδι του ο Τούρκος βάρβαρος και να γλύτωσε τη φρίκη που μαρτυρούν τα τέσσερα προαναφερθέντα μνημεία. Πέρα από τα παραμύθια Τούρκων και νέο-Ραγιάδων περί τουρκικής "ανθρωπιάς", "ανοχής", "αρμονικής συνύπαρξης" και "κουλτούρας", η τρομακτική ιστορική πραγματικότητα είναι αυτή της κτηνώδους  βαρβαρότητας, της υποβάθμισης και της οπισθοδρόμησης που κατάφερε να επιφέρει ο ζοφερός μουσουλμανικός τους πρωτογονισμός.

* «…σύμφωνα με τουρκική πηγή του τέλους του 16ου αι., 200.000 παιδιά χριστιανών ήταν ήδη θύματα του παιδομαζώματος, χωρίς να υπολογίζονται στον αριθμό αυτό οι αιχμάλωτοι πολέμου, στους οποίους συμπεριλαμβάνονταν, όπως είναι φυσικό, και πολλοί νέοι. Μόνο στην Τραπεζούντα, όταν περιήλθε στην κατοχή των Τούρκων το 1461, αναφέρεται ότι εξισλαμίσθηκαν 800 «παλληκαρόπουλα», ενώ στη Νέα Φώκαια 100. Χρονικό των αρχών του 16ου αι. αναφέρει ότι κατά την κατάκτηση της Πελοποννήσου ο Μεχμέτ Β’ πήρε σε μια περίπτωση 300 και σε άλλη 900 «παιδιά αρσενικά και τα έκαμε δια γενιτζάρους» (Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, εκδοτικής Αθηνών Α.Ε., τόμος Ι΄ σ. 65).

** Το Οτράντο είναι μικρή πόλη της Ιταλίας στον ομώνυμο πορθμό του Ιονίου πελάγους. Η πόλη ιδρύθηκε στην Ελληνική αρχαιότητα με το όνομα Υδρούς. Αργότερα οι Ρωμαίοι την μετονόμασαν σε Hydruntum. Ήταν η πρώτη πόλη στην Ιταλία που κατακτήθηκε από τους Τούρκους.

ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ / (από εδώ, εδώ, εδώ κι εδώ)