"1917" και η αυτοκτονία της Δύσης

Του Gregory Hood (American Renaissance) / ΚΟ

Αν έχετε δει το τρέιλερ για το «1917», γνωρίζετε την υπόθεση: Δύο Βρετανοί στρατιώτες πρέπει να γλιστρήσουν μέσα από τις εχθρικές γραμμές για να παραδώσουν ένα επείγον μήνυμα. Εάν αποτύχουν, οι Γερμανοί "θα σφαγιάσουν" μια βρετανική μονάδα μεταξύ των οποίων βρίσκεται και ο αδελφός ενός από τους στρατιώτες. Δεν θα προχωρήσω περαιτέρω στην πλοκή. Πρέπει να δεις αυτή την ταινία, όχι να στην περιγράψει κάποιος.

Σε δημοσιογράφους, κριτικούς και κοινό γενικά άρεσε το «1917», σε αντίθεση με τις αντικρουόμενες απόψεις για το "Joker", το "Richard Jewell" και το "Midway". Το «1917» ξεπέρασε την τελευταία ταινία Star Wars, οπότε είναι το πιο κοντινό πράγμα που έχουμε τώρα σε μια παγκόσμια πολιτιστική εμπειρία.

Η ταινία γυρίστηκε σαν να γυρίστηκε σε μια και μοναδική, διαδοχική "λήψη." Ένα αξιοσημείωτο τεχνικό επίτευγμα, κι εσείς κινείστε με τους χαρακτήρες, μέσα από τις λασπώδεις τάφρους, τις επιδημίες και τα ποτάμια που έχουν σπαρθεί με πτώματα. Κάτι τέτοιο δυσκολεύει να περάσει κάποιο πολιτικό μήνυμα. Το 1917 απλά μας δείχνει πόλεμο.

Όλοι οι βετεράνοι του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου είναι νεκροί, οπότε πώς μπορούμε να γνωρίζουμε ότι τα όσα απεικόνισε ο σκηνοθέτης Sam Mendes είναι ρεαλιστικά; Όπως λέει ο ίδιος, μίλησε με τον παππού του, έναν βετεράνο του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και άκουσε τις ιστορίες του, και σαν να ακούγεται ένας πρόγονος που μιλάει μέσα από το αίμα του. Αυτή είναι μια ιστορία - ηρωική και φρικτή - που συνδέει οικογένειες, φυλές και έθνη. Δεν είναι ένα franchise κόμικ, είναι η ιστορία κάποιων ανθρώπων και είναι δύσκολο να μην κλάψετε.

Το 1917 είναι μια κλασική δραματική ταινία. Δεν είναι μόνο ότι «συμβαίνουν κακά πράγματα». Οι χαρακτήρες αντιμετωπίζουν ακατανόητες, σχεδόν θεϊκές δυνάμεις. Μπορεί η δεξιότητα ή η γενναιότητα να σε γλυτώσει από μια οβίδα πυροβολικού, από μια αεροπορική επίθεση ή από ανίκανους αξιωματικούς; Ωστόσο, οι μεμονωμένες επιλογές εξακολουθούν να έχουν σημασία: Πρέπει να βοηθήσεις έναν τραυματισμένο εχθρό; Η ταινία αφορά τη διαφορά που μπορεί να κάνει μόνο ένας στρατιώτης. Το χάος και η προσωπικές επιλογές συνυπάρχουν, όπως συμβαίνει στη ζωή.

Αυτό που κάνει επιτυχία το «1917» είναι η αντιπαράθεση του ανάμεσα στην ομορφιά και τη φρίκη, την πλήρη απομόνωση και την ξαφνική περικύκλωση από πλήθος ανθρώπων. Στην αρχή βρισκόμαστε σε ένα όμορφο, ειρηνικό πεδίο όπου ένας στρατιώτης κοιμάται κάτω από ένα δέντρο. Ο πόλεμος δεν φαίνεται τόσο κακός. Όμως εκεί δίπλα είναι αηδιαστικά χαρακώματα, γεμάτα με αρουραίους και βρωμιά. Λίγα μέτρα πιο πέρα είναι η "No Man’s Land", γεμάτη κρανία, ξεσκισμένες σάρκες και σαπισμένα ζώα. Οι Βρετανοί μετακινούνται σε πρόσφατα εγκαταλελειμμένα γερμανικά χαρακώματα και ταξιδεύουν υπόγεια. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, το χιούμορ και το εύθυμο κλίμα μετατρέπονται σε ένα δράμα ζωής και θανάτου.

Το cast περιλαμβάνει πολύ γνωστούς ηθοποιούς όπως τον Colin Firth, τον Benedict Cumberbatch και τον Andrew Scott που εμφανίζονται σε μικρές σκηνές. Το Game of Thrones εκπροσωπείται με τον Dean-Charles Chapman σε ηγετικό ρόλο και τον Richard Madden ως τον μεγαλύτερο αδελφό του. Όλοι υποδύονται καλά τους χαρακτήρες τους, ακόμα κι αν έχουν μόνο λίγα λόγια να πουν..

Φυσικά, το cast είναι συντριπτικά λευκό. Αυτός είναι ο πόλεμος που κατέστρεψε την αρχαία αριστοκρατία και τις αυτοκρατορίες και την πίστη που τους υποστήριξε. Αφού βλέπουμε τους ήρωές μας να περνούν μέσα από πτώματα, λάσπη και έντερα για περίπου δύο ώρες, καταλαβαίνουμε ξαφνικά τον Σουρεαλισμό, τον Ντανταϊσμό και την εξαγριωμένη κριτική του πολιτισμού που προέκυψε μετά τον Μεγάλο Πόλεμο. Οι ηγέτες μας - οι Ευρωπαίοι ηγέτες – απογοήτευσαν τους λαούς τους, οδηγώντας τους σε αυτόν τον βάρβαρο εμφύλιο πόλεμο.

Υπάρχουν κάποιοι μη λευκοί από τις βρετανικές δυνάμεις και αυτό δεν είναι μη ρεαλιστικό. Ένα Σιχ είναι ο φιλικότερος στρατιώτης που συναντά ο πρωταγωνιστής. Είναι ο μόνος μη λευκός χαρακτήρας που μιλάει και για κάποιο λόγο είναι με λευκούς στρατιώτες. Αυτό δεν είναι ρεαλιστικό, διότι οι Σιχ είχαν τις δικές τους μονάδες - που πολέμησαν γενναία. Ωστόσο, δεδομένου ότι η ταινία είναι για στρατιώτες που μπερδεύονται με διαφορετικές μονάδες, είναι εύλογο, και ο Σιχ δεν είναι κάποιος καίριας σημασίας "numinous Negro" τύπου Morgan Freeman που παρέχει πνευματική καθοδήγηση. Απλά ένας κανονικός στρατιώτης.

Είναι ενδιαφέρον ότι, όταν οι Βρετανοί ταξιδεύουν μέσω της Γαλλίας, είναι εξοργισμένοι που οι Γερμανοί πυροβόλησαν τις αγελάδες. Ο Σιχ λέει ότι είναι "έξυπνο" επειδή έτσι στερούν το φαγητό στον εχθρό. Αποτελεί αυτό μια λεπτή αναφορά σε κατοπινές τακτικές ανταρτοπόλεμου κατά της βρετανικής αυτοκρατορίας;

Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, οι Βρετανοί κάλεσαν μη λευκούς από την αυτοκρατορία τους να πολεμήσουν στην Ευρώπη. Αποκαλούσαν τους Γερμανούς υπανθρώπους "Ούννους", ενώ οι κάρτες της εποχής απεικονίζουν "Τζέντλεμεν της Ινδίας βαδίζουν για να τιμωρήσουν Γερμανούς χούλιγκαν".

Ακόμα και στο «1917», η προπαγάνδα επιβιώνει. Κανένας Γερμανός δεν απεικονίζεται θετικά, όταν τυγχάνει να δούμε κανέναν. Είναι δόλιοι, μεθυσμένοι, κακοί ή κάτι από όλα αυτά. Υπήρχε κάποια μικρή ενότητα των (αντιμαχόμενων) λευκών στον Μεγάλο Πόλεμο. Δεν υπάρχει καμία σε αυτή την ταινία.

Στο πραγματικό έτος 1917, πολλοί υποστηρικτές του πολέμου πίστευαν πραγματικά ότι ο πολιτισμός διακυβεύεται. Οι Γερμανοί διέπραξαν φρικαλεότητες εναντίον αμάχων, αν και η συμμαχική προπαγάνδα τις μεγαλοποίησε. Από την οπτική γωνία του 2020, οι πολιτικοί και ανθρωπιστικοί στόχοι του πολέμου φαίνονται άσκοποι, ακόμα και γελοίοι. Σίγουρα, κανένας ηγέτης δεν θα είχε ξεκινήσει τον πόλεμο αν μπορούσε να δει έστω και ένα χρόνο στο μέλλον, πόσο μάλλον έναν αιώνα.

Το «1917» υπογραμμίζει ένα πρόβλημα για εκείνους που υπερασπίζονται την λευκή φυλή η οποία κινδυνεύει. Οι ήρωες κάθε χώρας σχεδόν πάντα αποκτούσαν φήμη καταστρέφοντας άλλους λευκούς. Το 1917 μας προξενεί δέος, καθώς μας δείχνει τι έζησαν οι πρόγονοί μας, αλλά είναι βαθύτατα απεχθές, διότι γνωρίζουμε ότι αυτή η σφαγή ήταν μια τεράστια απώλεια. Είτε οι στρατιώτες πολέμησαν για τον βασιλιά και την αυτοκρατορία, τη δημοκρατία, ή ώστε μικρές χώρες όπως το Βέλγιο να γίνουν "ελεύθερες", οι θυσίες τους δεν ήταν απλά μάταιες. Οδήγησαν σε καταστροφή. Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος δεν έπρεπε ποτέ να γίνει. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος θα είχε αποφευχθεί και οι λευκοί θα είχαν ασφαλείς και ευημερούσες πατρίδες.

Παρόλα αυτά το «1917» μας δίνει ελπίδα. Η ταινία τελειώνει καθώς αρχίζει, με έναν στρατιώτη να στηρίζεται σε ένα δέντρο σε ένα ειρηνικό πεδίο. Ταλαιπωρημένος και εξαντλημένος αλλά και ζωντανός. Το Yggdrasil ( Ύγκντρασιλ), το «παγκόσμιο δέντρο», στην γερμανική / σκανδιναβική μυθολογία, θεωρείται πως ενώνει τις διαφορετικές σφαίρες, την γη, τον κόσμο κάτω από αυτήν και πάνω από αυτήν. Το «1917», ο Sam Mendes φτάνει στο προγονικό παρελθόν του για να μας δείξει τον ευρωπαϊκό ηρωισμό. 

Χρησιμοποιεί σύγχρονη τεχνολογία για να κάνει αυτό που πρέπει να είναι η πιο συγκλονιστική πολεμική ταινία που έγινε ποτέ. Τέλος, μας αφήνει ένα ελπιδοφόρο μήνυμα για το μέλλον. Η ζωή συνεχίζεται, ακόμα και μετά τη φρίκη.

Ο πρωταγωνιστής αντιμετωπίζει ένα ηθικό δίλημμα όταν, κρυμμένος από τους Γερμανούς σε ένα υπόγειο, βρίσκει μια Γαλλίδα με ένα μωρό. Δίνει γάλα και φαγητό στο μωρό και μπαίνει στον πειρασμό να μείνει, αλλά καθώς ακούει τις καμπάνες της εκκλησίας ξέρει ότι πρέπει να συνεχίσει την αποστολή του. Αφήνει αυτή τη μικρή οικογένεια για να υπερασπιστεί τη μεγαλύτερη εθνική του οικογένεια και να σώσει τους δικούς του στρατιώτες.

Αυτό είναι το καθήκον μας. Πρέπει να αφήσουμε τις ανέσεις μας και να κάνουμε ό, τι μπορούμε για να σώσουμε τους συγγενείς μας, τις οικογένειές μας και το μέλλον μας. Μπορεί αυτό να σημαίνει ότι θα συναντήσουμε την φρίκη. Μπορεί να σημαίνει φονική επίθεση. Ωστόσο, η αποστολή μας καλεί και ο σκοπός μας εμπνέει. Πρέπει να κάνουμε ό, τι μπορούμε έχοντας υπόψη μας την μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικογένειά μας. Την επόμενη φορά που θα πολεμήσουμε, όπως μας λέει η Generation Identity, πρέπει να είμαστε δίπλα-δίπλα.

ΚΟ: Μια από τις πιο συγκλονιστικές σκηνές της ταινίας, είναι όταν ο πρωταγωνιστής φτάνει χιλιοταλαιπωρημένος στον προορισμό του, νομίζοντας ότι είναι ήδη αργά και όλοι οι Βρετανοί στρατιώτες έχουν σφαγιαστεί από τους Γερμανούς και ξαφνικά μέσα στην ησυχία ακούει έναν ύμνο που ψέλνει μελωδικά ένας στρατιώτης έχοντας γύρω του σε πλήρη τάξη και σεβασμό όλους στους υπόλοιπους («μήπως πέθανα;», θα μπορούσε να αναρωτηθεί). Είναι κάτι σαν προσευχή πριν ορμήσουν στο πεδίο της μάχης. Ο ύμνος είναι το “The Wayfaring Stranger” (ή αλλιώς "I Am a Poor Wayfaring Stranger"), ένα γνωστό αμερικάνικο λαϊκό gospel τραγούδι που οι ρίζες του φτάνουν στον 19^ο αιώνα. Το τραγούδι περιγράφει το ταξίδι ενός ανθρώπου καθώς περιπλανάται στην ζωή, έχοντας την επιθυμία να καταλήξει στο τέλος στον Ουρανό και να συναντήσει εκεί τον Θεό αλλά και όλους τους δικούς του. Αυτό που ένωνε κάποτε την Ευρώπη (και την έκανε μεγάλη) δεν είναι μόνο η φυλή, αλλά και η χριστιανική πίστη.

Χαρακτηριστική είναι η ταινία του 2005 “Joyeux Noël” (“Καλά Χριστούγεννα” στα ελληνικά), που μετέφερε στην οθόνη το συγκλονιστικό περιστατικό που έλαβε χώρα στις Φλαμανδικές πεδιάδες, πέντε μήνες μετά το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, και συγκεκριμένα την παραμονή των Χριστουγέννων και την ημέρα Χριστουγέννων του έτους 1914, όπου Γάλλοι, Γερμανοί και Σκωτσέζοι στρατιώτες ξέχασαν για λίγο ότι ανήκουν σε εχθρικά στρατόπεδα και ενώθηκαν κάτω από τους ύμνους των Χριστουγέννων σε ένα  συγκινητικό, πρωτόγνωρο, όσο και για κάποιους άλλους, «απαράδεκτο» κλίμα αδελφοσύνης. Και αυτό που τους ένωσε έστω και για λίγο δεν ήταν η «δημοκρατία» ή η «διαφορετικότητα», αλλά η Χριστιανική Πίστη [διάβασε εδώ].

ΚΟ / από εδώ