Άνδρες, «άνδρες» και πρότυπα

Από άρθρο του Θ. Γκουρνέλου στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού “PATRIA”

Διάβαζα ένα review για το εξαιρετικό βιβλίο “The Way of Men” του Jack Donovan*, σε μια ιστοσελίδα για τους hipsters και μέσα στην ίδια μέρα έπεσα σε ένα άρθρο σχετικά με το πώς οι αρχαίοι άντρες, ναι άντρες όχι λαοί, ήταν τόσο σκληροί που δεν χωράν στο σήμερα. Το τελευταίο ήταν στην ιστοσελίδα ‘chaos and pain’ η οποία ανεβάζει άρθρα για την προπόνηση με βάρη. Και πάλι οι ίδιοι προβληματισμοί. Ο "μάτσο", ο "παλαιάς κοπής" (old school) άντρας, χωράει στην πολιτική ορθότητα;

Κανείς δεν μας υποχρέωσε να βάλουμε κρέμα σώματος, να κάνουμε αποτρίχωση, να επιλέξουμε με πολύ προσοχή τα χρώματα των ρούχων μας και πίνουμε νερό δίχως να κάνουμε θόρυβο σα βροντόσαυροι και είναι αλήθεια ότι δεν ζούμε σε μια δικτατορία που καταπιέζει τους άντρες και τον αντρισμό. Ούτε έχει ιδιαίτερη αξία η "θεατρική πράξη" του να το παίζεις βαρύς και ασήκωτος στην κυρά σου. Αλλά είτε θέλετε είτε όχι να το παραδεχθείτε, η έννοια της αρρενωπότητας και αυτό που οι γιαγιάδες μας είχαν στο μυαλό ως "άντρας" έχει πάει βόλτα. Από τα τηλεοπτικά στούντιο μέχρι τις στήλες των περιοδικών, διάφοροι τύποι, σχολιάζουν την μόδα, το ντύσιμο διαφόρων stars, τρόπους αποτρίχωσης για άντρες και συμβουλές για να ξεπεράσει ένας άντρας... την πρώην του. Αν πάει κανείς λίγο πιο πίσω στο χρόνο όμως, παραδείγματος χάριν 60-70 χρόνια, η "φάση" ήταν λίγο διαφορετική. Σκληροπυρηνικοί τύποι (οι παππούδες μας) με αχαλίνωτα μουστάκια ξυπνούσαν στα άγρια χαράματα να οργώσουν το χωράφι και να φέρουν φαγητό στο σπίτι. Στον αστικό ιστό τα αντίστοιχα και 100 χρόνια πιο πίσω τα πράματα ήταν ακόμα πιο αγνά. Η μαχαιρομαχία στην Ελλάδα ήταν στα φόρτε της και μάλιστα η προσβολή της τιμής ενός άντρα ξεπλενόταν μονάχα με αυτήν, αν δε οι άντρες κάποιας γειτονικής χώρας ξεκινούσαν πόλεμο, τότε με το χαμόγελο στα χείλη πήγαιναν οι φαντάροι μας μπροστά. 200 χρόνια πιο πίσω οι Τούρκοι το φυσάγαν και δεν κρύωνε, χίλια χρόνια πιο πίσω ο άντρας ήταν μια ντουζίνα "ειδικότητες" μαζί, κυνηγός, σύζυγος, μαχητής, ενίοτε φιλόσοφος, συνήθως αθλητής (και δίχως βοηθήματα της nike κλπ), και αρκετές χιλιάδες χρόνια πιο πίσω, ο άντρας (και η γυναίκα) αντιμετώπιζε επιθέσεις από αγέλες ζώων, αντίπαλες φυλές, ασθένειες, καταιγίδες, καιρικά φαινόμενα, πυρκαγιές και απίστευτες δολοπλοκίες.

Το ανδρικό πρότυπο έλαβε διάφορες μορφές ως ακριβώς την μορφή του αντρισμού του: Ήρωας, Ημίθεος, Ιππότης, μονομάχος, Λευκός πρίγκιπας, καβαλάρης, κουρσάρος, κονκισταδόρος, μισθοφόρος, σαμουράι και "κομάντο". Σε όλα αυτά ήταν άντρας μεταξύ αντρών.

Σήμερα τα πράματα είναι πιο ήρεμα, φτιάξαμε κώδικες συμπεριφοράς, εξελίξαμε τις κοινωνίες, ορίσαμε νόμους, εξευγενιστήκαμε. Μα είτε το θέλουμε είτε όχι αυτά τα οποία η φύση μας εμφύτευσε έχουν μείνει μαζί μας: η ανάγκη να ανήκουμε σε μια ομάδα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, να βρωμοκοπάμε τεστοστερόνη, να κρατάμε τον λόγο μας και άλλα καλά. Τα παραδείγματα πολλά, οι συμπλοκές των χούλιγκανς, το κυνήγι, η εξάσκηση στις πολεμικές τέχνες και πάει λέγοντας. Έλα όμως που πρώτον αυτά δεν συμβαδίζουν με τον καταναλωτισμό και δεύτερον δεν συμβαδίζουν με την πολιτική ορθότητα. Έτσι και στην προσπάθεια τα αρχέγονα ένστικτα να μπασταρδευθούν με τις παραπάνω σύγχρονες έννοιες το θέμα πήγε από το "τι κάνεις" στο "πώς το κάνεις".

Hipster

Η γυμναστική έπαψε να έχει σα στόχο την δύναμη και την αντοχή, μα την εμφάνιση την περίοδο του καλοκαιριού και τον κακώς νοούμενο ανταγωνισμό. Το κυνήγι δεν γίνεται για βιοπορισμό αλλά για χαζοευχαρίστηση, οι άντρες δεν διεκδικούν τις γυναίκες όπως οι γυναίκες θα ήθελαν και η σκληραγώγηση θυμίζει ρομαντικά παραμύθια μιας άλλης εποχής. Και όλα αυτά γιατί πολιτικά η σημερινή ιδεολογία, η πολιτική ορθότητα, θα δυσκολευόταν αν είχε να αντιμετωπίσει ή τέλος πάντων να επιβληθεί σε άντρες περασμένων δεκαετιών. Ο "πολιτισμένος" άντρας συμφέρει διότι μπορεί να γίνει ελαστικός, τόσο ελαστικός που αν του βάλεις λαθρομετανάστες, μνημόνιο, φόρους και του αφαιρέσεις εργατικά δικαιώματα, δικαίωμα στην αυτοάμυνα, του επιβάλεις ετερότητα και εξισωτισμό, θα κάτσει στα αυγουλάκια του, θα γίνει mainstream και open minded.

Αν πάλι ανήκει σε μια άλλη ομάδα ανδρών, που ανεβαίνει βουνά, διαβάζει πολεμικές ιστορίες, πλακώνεται στην γυμναστική, δεν τσιμπάει με τα προϊόντα, γουστάρει τα όπλα, δεν ντρέπεται να δουλέψει σε χωράφι ή οικοδομή και θεωρεί την κατάρριψη των αντίπαλων αεροπλάνων λογική λύση, τότε άνετα η ορθότητα θα τον βάλει στα decks των ανεπιθύμητων με ταμπελάκι "ανάλογο" των απόψεων του. Το πρόβλημα είναι σε τι βαθμό εκτείνεται αυτή η κατάσταση και πόσοι άντρες πραγματικά αισθάνονται την ανάγκη να κλάψουν σε εμβρυακή στάση μέσα στην μπανιέρα τους, είτε επειδή τους γρατσουνίστηκε το νέο Audi, είτε γιατί έφαγαν μείωση 100 ευρώ στην δουλειά τους. Αυτούς που δεν θέλουν να πάνε στρατό δεν τους σχολιάζω, όπως δεν σχολιάζω και τον στρατό. Πόσοι αισθάνθηκαν πως όντως μπορούμε να συζητήσουμε με τους "απέναντι" και πόσοι έβαλαν την αξιοπρέπεια και την τιμή τους πάνω από τα φράγκα του αφεντικού τους και τους περιορισμούς της θηλυπρεπούς κοινωνίας μας.

……

Δεν είναι μια ύπουλη συνωμοσία ενάντια στον ανδρισμό, είναι μια εποχή αδυναμίας, μια εποχή μαλθακότητας, μια εποχή που μάθαμε στους άντρες της κοινωνίας να αποφεύγουν την βία από "όπου και εάν προέρχεται" δίχως να κοιτάμε τα στατιστικά για τους φυγόστρατους. Τους μάθαμε να αναζητούν την ευκολία με αποτέλεσμα τα χωράφια μας να τα καλλιεργούν άλλοι, να "σέβονται" το διαφορετικό σε βαθμό που απώλεσαν την Ταυτότητα, να ανέχονται τον «άλλο» σε βαθμό που έπαψαν να υπερασπίζονται αυτό που είναι. Να είναι άντρες στο minimum και όχι στο maximum.

Το κυριότερο πρόβλημα είναι βαθύτατα ιδεολογικό, αμφισβητήσαμε το πρότυπο του ανδρισμού δημιουργώντας το εγωιστικό αρσενικό, στρέφοντας μια ολόκληρη γενιά στον ατομικισμό με αποτέλεσμα να εξαφανίζεται σιγά - σιγά η Παράδοση πάνω στην οποία βασίστηκαν οι αρχές του πολιτισμού μας. Αμφισβητήθηκαν έννοιες όπως η ιεραρχία, ο μιλιταρισμός, η σκληραγωγία, η παιδεία, αισθήματα όπως ο φόβος, η τιμή και περιθωριοποιήθηκαν αρετές όπως η υπομονή και το θάρρος.

………….

Το ζήτημα του ανδρισμού δεν είναι θέμα συντήρησης των "στερεότυπων", είναι θέμα διατήρησης των αρχών που τον διέπουν. Το να ονομάζουμε τις αρχές, "στερεότυπα" που χρίζουν κατάργηση ή απόρριψη δεν είναι παρά ιδεολογικό τρικ με στόχο να αμβλυνθούν τα δομικά χαρακτηριστικά μιας κοινωνίας. Άνδρας δεν είναι αυτός που ρεύεται και πέρδεται αλλά αυτός που "τιμά τα παντελόνια του" όπως λέγαν και οι παλαιότεροι, η άνεση υπήρξε ουσιαστικός στόχος του Δυτικού μας πολιτισμού, όμως οι ανέσεις και οι ευκολίες δεν πρέπει να φθείρουν το είναι μας, έτσι και αλλιώς ο πολιτισμός μας κτίστηκε από άντρες με αποτέλεσμα οι άντρες να φέρουν ευθύνες στις οποίες δεν μπορούν αν ανταποκριθούν με τα νέα πρότυπα, ανάλογα ισχύουν και για την γυναίκα, μα αυτό είναι μια δυσκολότερη ιστορία.

* Διαβάζουμε στην wikipedia: Jack Donovan is an American author known for his writing on masculinity and for his criticisms of feminism and gay culture. Although Donovan is a homosexual himself…...

ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ