Η μεγάλη κληρονομιά της Αφρικής στο δουλεμπόριο

Πριν από το διατλαντικό εμπόριο σκλάβων της Βρετανίας και της Νέας Αγγλίας (βορειοανατολική περιοχή των ΗΠΑ) που έφερε Αφρικανούς στην Αμερική για να εργαστούν ως δούλοι, η δουλεία ήταν ένα καθιερωμένο καθεστώς στην Αφρική. Αν και η δουλεία στις αφρικανικές αποικίες από τα ευρωπαϊκά έθνη δεν ήταν κάτι τόσο εύκολο να λυθεί, η Διάσκεψη του Βερολίνου το 1884-1885 επιδίωξε επίσης να δοθεί ένα τέλος στην δουλεμπορική δραστηριότητα του ισχυρού άνδρα της Ζανζιβάρης / Σουαχίλι, Tippu Tip.

Η μακρά παράδοσης της Αφρικής στην ανθρώπινη δουλεία

Η ιστορία της Νιγηρίας κατά μήκος της ακτής, όπως αυτή της Σιέρα Λεόνε και της Γκάμπια, αρχίζει με τους Πορτογάλους. Ένα πορτογαλικό πλοίο έφτασε τον Όρμο του Μπενίν στο 1472. Δουλέμποροι από άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Βρετανίας ειδικότερα, στη συνέχεια άρχισαν να καταφθάνουν σε αυτή την άγρια, απεγνωσμένη, γεμάτη αρώματα ακτή – για να εμπορευθούν πιπέρι, ελεφαντόδοντο, λάδι του φοίνικα, ύφασμα από βαμβάκι, πολύ περιέργως υφαντά, και ύφασμα από τον φλοιό των φοινικόδεντρων".

Σύντομα η πιο προσοδοφόρα κίνηση άρχισε να αφορά τα ανθρώπινα όντα. Πράγματι η δουλεία κυριαρχεί στην ιστορία της Νιγηρίας για σχεδόν τριακόσια χρόνια, με κάθε είδους φρίκη. Έχουμε ήδη αναφερθεί στην δουλεία στην Ανατολική Αφρική. Στη δυτική ακτή η ιστορία ήταν διαφορετική.

Πρώτον: η προέλευση του Ατλαντικού εμπορίου ήταν η ανακάλυψη της Αμερικής και η επακόλουθη ανάπτυξη των φυτειών ζάχαρης στις Δυτικές Ινδίες. Όταν οι Αμερικανοί ιθαγενείς εξολοθρεύτηκαν (από Άγγλους, Γάλλους και Ισπανούς εποίκων), έπρεπε άμεσα να βρεθεί από κάπου ένα εργατικό δυναμικό και οι σκλάβοι από την Αφρική ήταν μια θαυμάσια φθηνή (με την τιμή που έδιναν οι ίδιες οι αφρικανικές φυλές) και βολική συσκευή για την το σκοπό αυτό. Το εμπόριο έφερε αμύθητα κέρδη.

Στο Καμερούν, τις πρώτες ημέρες η αγορά ενός σκλάβου από αφρικανικές φυλές ήταν «δύο δόσεις ισπανικού κρασιού» και θα μπορούσε να πωληθεί για χιλιάδες δουκάτα, ένα κέρδος 5.000 τοις εκατό. Πολύ αργότερα, το 1786, ένας σκλάβος μπορούσε να αγοραστεί από τις αφρικανικές φυλές στη Νιγηρία για 2 λίρες και να πωληθεί στην Αμερική για 65 λίρες. Κατά την περίοδο αυτή, 100.000 δούλοι ή και περισσότεροι στέλνονταν πέρα από τον Ατλαντικό κάθε χρόνο.

Δεύτερον: Πέρα από τους Βρετανούς και τους Πορτογάλους υπήρχαν έμποροι δούλων πολλών άλλων εθνικοτήτων, αλλά η Βρετανία πήρε το μονοπώλιο της επιχείρησης με τη Συνθήκη της Ουτρέχτης το 1712.

Τρίτον: οι Αφρικανοί εμπλέκονταν τόσο πολύ στην εμπορία σκλάβων στο εξωτερικό όσο και οι Ευρωπαίοι, δεδομένου ότι οι τελευταίοι δεν τολμούσαν κατά κανόνα να εισχωρήσουν εσωτερικά από τη θάλασσα – καθώς το εσωτερικό ήταν πολύ επικίνδυνο.

Αντ’ αυτού, αγόραζαν σκλάβους από πολεμικές φυλές της Αφρικής – τους Ασάντι από την Χρυσή Ακτή (σήμερα Γκάνα) για παράδειγμα - οι οποίοι συνελλάμβαναν και συνέλλεγαν άλλους Αφρικανούς και τους οδηγούσαν προς την ακτή. Τέτοια βαρβαρότητα συνόδευε αυτές τις επιδρομές σε Αφρικανούς από Αφρικανούς όσο εκείνη που συνόδευε το ταξίδι πέρα από τον ωκεανό.

Τέταρτον: οι Αφρικανοί αναζητούσαν επίσης και αιχμαλώτιζαν σκλάβους για τον εαυτό τους. Στη Βόρεια Νιγηρία, για παράδειγμα, η δουλεία ήταν σχεδόν καθολική, μέχρι τις πιο πρόσφατες εποχές. Η δουλεία δεν ήταν παράνομη στη Νιγηρία μέχρι το 1901, και λίγοι ντόπιοι σκλάβοι είναι ακόμα ζωντανοί οι οποίοι δεν έχουν χειραφετηθεί. Ένα πράγμα ισχύει για την δουλεία και το δουλεμπόριο. Ότι οι Πόλεμοι μεταξύ των Φυλών έλαβαν χώρα στο εσωτερικό της Αφρικής, χωρίς διακοπή, και ότι ήταν καλύτερα για έναν άνδρα να αιχμαλωτιστεί και να γίνει σκλάβος ή ακόμη και να πωληθεί ως σκλάβος, από ό, τι να θανατωθεί και ίσως να φαγωθεί.

Σε μια επιδρομή για σκλάβους το θέμα ήταν να μείνει ο αιχμάλωτος ζωντανός και με λίγη τύχη, να μπορούσε να επιβιώσει στο ταξίδι για την Αμερική ή την Αραβία. Σε γενικές γραμμές, το δουλεμπόριο (παρά την ανείπωτη φρίκη του) μπορεί να έχει σώσει περισσότερες ζωές από όσες θα χάνονταν. Σε κάθε περίπτωση, είναι η προέλευση των πολλών υγιών, χρήσιμων και προοδευτικών νέγρικων κοινοτήτων στο δυτικό κόσμο.

- Από το βιβλίο “Inside Africa” του John Gunther, (Harper & Brothers), 1955.

ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ / Πηγή