Ο Κέλτικος Σταυρός

Ο κέλτικος σταυρός (Celtic Cross) είναι ένα σύμβολο που συνδέεται κυρίως με τον ιρλανδέζικη χριστιανική παράδοση, αν και από άλλους θεωρείται προ-χριστιανικό παγανιστικό σύμβολο. Χρησιμοποιείται επίσης, στον χώρο των (αστρολογικών) «προβλέψεων» και στις κάρτες ταρό. Τέλος θεωρείται ένα ευρέως διαδεδομένο σύμβολο των εθνικιστών διεθνώς και για αυτό χαρακτηρίζεται από τα γνωστά κέντρα «ρατσιστικό» σύμβολο έως και "ναζιστικό". Ως εκ τούτου ο κέλτικος σταυρός είναι απαγορευμένος σε κάποιες χώρες και τελευταία στα ευρωπαϊκά γήπεδα (σε διεθνείς αγώνες), καθώς περιλαμβάνεται στον μακρύ κατάλογο με τα «απαγορευμένα σύμβολα».

Ο κελτικός σταυρός είναι ένας σταυρός με ένα κύκλο – δακτύλιο στο σημείο τομής. Κάποιοι θεωρούν ότι πρόκειται για ένα φωτοστέφανο ("άλως" στα αρχαία ελληνικά ή "nimbus" στα λατινικά), ενώ άλλοι ερμηνεύουν ότι το δαχτυλίδι εκπροσωπεί τον ήλιο και για αυτό ο κελτικός σταυρός ονομάζεται επίσης και «ήλιος σταυρός» (sun-cross). Άλλοι θεωρούν ότι προέρχεται από την τέχνη της εποχής του Χαλκού, όπου σχημάτιζαν τροχούς ή δίσκους γύρω από ένα κεφάλι και άλλοι από τους πρώιμους κοπτικούς σταυρούς. Σταυροί με δακτύλιο που αντιπροσωπεύει την ουράνια σφαίρα παρουσιάστηκαν και σε γραπτά Πατέρων της Εκκλησίας. Ο «κοσμολογικός σταυρός» είναι ένα σημαντικό μοτίβο στο ποίημα του Σεδούλιου Καίλιου “Carmen Paschale”, γνωστό στην Ιρλανδία από τον 7ο μ.Χ. αιώνα.

Ο σταυρός είναι συχνά διακοσμημένος με περίτεχνα Γαελικά (κέλτικα) μοτίβα. Ο κελτικός σταυρός συνηθίζεται να στολίζει μια ταφόπλακα.

Οι κέλτικοι σταυροί είναι διακοσμημένοι με Νησιώτικη τέχνη, ένα ύφος τέχνης, που είναι γνωστή ως Hiberno-Saxon (ιρλανδο-σαξονική) και συνδέεται στενά με τον Κέλτικο Χριστιανισμό και τον ιρλανδικό μοναχισμό. Το απίστευτα στολισμένο Book of Kells, ένα εικονογραφημένο αντίγραφο των τεσσάρων Ευαγγελίων, (που δημιουργήθηκε από τον ιρλανδό μοναχό και προφήτη Columba), περιέχει θαυμάσια παραδείγματα τέτοιας Νησιωτικής (δηλ. της βρετανικής νήσου) τέχνης. Πολλοί κέλτικοι σταυροί απεικονίζουν σκηνές από την Βίβλο.

Ένας ιρλανδική θρύλος λέει ότι ο κελτικός σταυρός εισήχθη για πρώτη φορά από τον Άγιο Πατρίκιο, ο οποίος προσπαθούσε να μεταστρέψει την παγανιστική Ιρλανδία στον χριστιανισμό. Μερικοί από αυτούς τους ειδωλολάτρες λάτρευαν τον ήλιο, γι’ αυτό λέγεται ότι ο Πατρίκιος συνδύασε τον χριστιανικό σταυρό με το κυκλικό μοτίβο του ήλιου, ως έναν τρόπο για να συνδέσει το φως και τη ζωή με το χριστιανικό σταυρό στο μυαλό των προσήλυτων του. Μια άλλη θεωρία προτείνει ότι, θέτοντας το σύμβολο του σταυρού πάνω από το σύμβολο του ήλιου, οι Χριστιανοί απεικονίζουν την υπεροχή του Χριστού πάνω από τον θεό Ήλιο ή την θεά Σελήνη. Υπάρχουν και μερικοί που λένε ότι ο σταυρός μέσα στον κύκλο είναι σύμβολο που είχαν οι Δρυίδες και που οικειοποιήθηκε από τους χριστιανούς.

Τα τελευταία χρόνια, επειδή νεοπαγανιστές χρησιμοποιούν τον κέλτικο σταυρό, μερικοί δυτικοί Χριστιανοί, ειδικά φονταμενταλιστές, φοβούνται να τον χρησιμοποιήσουν, επειδή είναι «μολυσμένος» από παγανιστικές ομάδες. Αλλά ο κελτικός σταυρός χρησιμοποιείται στην συντριπτική του πλειοψηφία από Χριστιανούς.

Όλα τα ιστορικά παραδείγματα Κέλτικων Σταυρών προέρχονται από αναμφισβήτητα χριστιανικά πλαίσια. Γνωστές μεσαιωνικές μοναστικές τοποθεσίες, όπως το Aberlemno Stone στο Angus, οι μεγάλοι Σταυροί στο Clonmacnoise, το Monasterboise, το Kells και πολλές άλλες στολίστηκαν με χριστιανική εικονογραφία.

Πάντως ο Henry O'Neill, το 1857, στο βιβλίο για τις εικονογραφήσεις των πιο ενδιαφερόντων γλυπτών Σταυρών της Αρχαίας Ιρλανδίας γράφει, «Νομίζω ότι η αρχαία ιρλανδική τέχνη ήταν ειδωλολατρική, και συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια της χριστιανικής περιόδου, όπως ακριβώς και η ιδιαίτερη μορφή του ιρλανδικού σταυρού είναι ειδωλολατρική ή τα ονόματα των μηνών ή των ημερών της εβδομάδας είναι ειδωλολατρικά. Παγανιστικές συνήθειες άντεξαν στον ιρλανδικό λαό».

Στους μεσαιωνικούς χρόνους, ο κελτικός σταυρός σύμβολο χρησιμοποιήθηκε ως δημόσιο μνημείο - ακριβώς όπως οι σημερινοί χριστιανοί συχνά τοποθετούν έναν σταυρό στην κορυφή ενός ναού. Σήμερα, ο κελτικός σταυρός χρησιμοποιείται πιο συχνά σε επιτύμβιες στήλες και σε ταφικά μνημεία, αλλά έχει γίνει επίσης ένα σύμβολο της ιρλανδικής εθνικής υπερηφάνειας. Υπάρχουν αθλητικές ομάδες και άλλες οργανώσεις που επίσης χρησιμοποιούν το κελτικό σταυρό ως έναν τρόπο για να δείξουν την ιρλανδική κληρονομιά τους, ενώ τον βρίσκουμε σε κοσμήματα και σε τατουάζ.

Η Κέλτικη Εκκλησία είναι η Εκκλησία στην Ιρλανδία και τη Μεγάλη Βρετανία στις αρχές του μεσαίωνα, που θεωρήθηκε απομονωμένη από τη Ρώμη και ανέπτυξε μια ευδιάκριτη Κέλτικη πνευματικότητα.

Πολλοί πάντως ισχυρίζονται ότι πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ του κέλτικου σταυρού ως θρησκευτικού συμβόλου και του κέλτικου σταυρού ως πολιτικού συμβόλου.

Ο κελτικός σταυρός, άρχισε να γίνεται δημοφιλής από εθνικιστικές ομάδες πρώτα στην Γαλλία. Μια παραλλαγή του χρησιμοποιήθηκε από το "Parti Populaire Français" του πρώην κομμουνιστή και μετέπειτα φασίστα Ζακ Ντοριό, που ιδρύθηκε το 1936. Το PPF έβλεπε ότι ο γαλλικός πληθυσμός ήταν, από φυλετική σκοπιά, σε μεγάλο βαθμό γαλατικό-κέλτικος. Eν τω μεταξύ το "Rassemblement National Populaire" του Marcel Déat υπογράμμισε τη φραγκική-γερμανική πτυχή περισσότερο. Είδαν τον κελτικό σταυρό ως σύμβολο του Γαλάτη αρχηγού Vercingetorix, που ενοποίησε τους Γαλάτες.

Ένας τύπος κέλτικου σταυρού ήταν το σύμβολο του αντιμαρξιστικών και φασιστικών πεποιθήσεων νορβηγικού κόμματος ‘Nasjonal Samling’ (Εθνική Ενότητα), του Βίντκουν Κουίσλιγκ, από το 1933 έως το 1945. Ο σταυρός παρέπεμπε πιο πολύ στον προ-χριστιανικό παγανιστικό ήλιο, που χρησιμοποιούσαν οι Βίκινγκς, αν και ήταν το σύμβολο που είχε ζωγραφίσει στην ασπίδα του ο άγιος Olaf, ο Βασιλιάς της Νορβηγίας Olaf II Haraldsson (1015 – 1028) που θεωρείται υπεύθυνος για τον εκχριστιανισμό των Νορβηγών. 

Ο κέλτικος σταυρός ως έμβλημα των εθνικιστών συνδέεται με το μότο “White Pride World Wide”.

Η νεολαία του βρετανικού Εθνικού Μετώπου (National Front) εξηγούσε στο περιοδικό της ότι «ο Κέλτικος Σταυρός είναι ένα αρχαίο σύμβολο της Ευρώπης και σύμβολο της Εθνικής Επανάστασης που αντιπροσωπεύει την Φυλή μας, την Πίστη μας, το Παρελθόν μας και το Μέλλον μας» (The White Nationalist Skinhead Movement: UK & USA, 1979 – 1993).

Στην Πολωνία πάντως, πρόσφατα, το Υπουργείο Δικαιοσύνης διευκρίνισε ότι "το White Pride και ο Κελτικός Σταυρός δεν είναι ρατσιστικά" και ότι "απλώς σηματοδοτούν ένα "κοινωνικό κίνημα κατά της φυλετικής ανάμειξης".

Το Υπουργείο εξήγησε ότι τόσο το σύμβολο όσο και το σλόγκαν, που συνδέονται σαφώς με εθνικιστικά κινήματα, δεν θα απαγορευτούν μόνο επειδή "ορισμένες ομάδες ανθρώπων το ερμηνεύουν με κάποιο τρόπο".

ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ / Πηγές: εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ κι εδώ