Επίσκεψη στο Οχυρό Λίσσε

Επίσκεψη στο Οχυρό Λίσσε του Νομού Δράμας και μικρό οδοιπορικό στα τιμημένα χώματα της Μακεδονίας, από ‘κλιμάκιο του ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ’ (Αύγουστος 2012).

Σκαρφαλωμένο πάνω σε βραχώδη λόφο κοντά στο χωριό Οχυρό, 2 χιλιόμετρα από το Κάτω Νευροκόπι Δράμας, δεσπόζει το οχυρό Λίσσε. Ένα από τα 21 συνολικά οχυρά της γνωστής «Γραμμής Μεταξά».

Ειδικό Λεύκωμα για τα Οχυρά που επιμελήθηκε το 518 Τάγμα Πεζικού με πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

Το οχυρό αυτό είναι το μόνο διατηρημένο και επισκέψιμο στην περιοχή του Κ. Νευροκοπίου, αφού τα υπόλοιπα καταστράφηκαν από τους Βούλγαρους την περίοδο της γερμανοβουλγαρικής κατοχής. Είναι κατασκευασμένο σε βραχώδη λόφο ύψους 220 μέτρων. Το ανάπτυγμα των υπόγειων καταφυγίων του ήταν 790 μ. και το μήκος των στοών του 960 μ., ενώ 300 σκαλοπάτια συνέδεαν το πολυώροφο οικοδόμημα. Η φρουρά του οχυρού αποτελούταν από 469 άνδρες (12 αξιωματικούς και 457 στρατιώτες) και διέθετε 10 απλά και 5 διπλά πολυβολεία, 4 αντιαρματικά, 2 ολμοβολεία, 3 πυροβολεία, 3 διπλά βομβιδοβολεία, 8 παρατηρητήρια και 9 εξόδους.

Παρ’όλη τη μικρή του διάρκεια ο αγώνας αυτός του Ελληνικού Στρατού μπορεί να χαρακτηριστεί ως παράδειγμα θάρρους και αυτοθυσίας και ως μια από τις λαμπρότερες σελίδες της Ελληνικής Στρατιωτικής Ιστορίας. Οι ελληνικές δυνάμεις, παρά τη συντριπτική υπεροχή του εχθρού, κατόρθωσαν να αποκρούσουν με επιτυχία όλες σχεδόν τις γερμανικές επιθέσεις κατά μέτωπο. Κάμφθηκαν μόνο ύστερα από τη ραγδαία κατάρρευση της γιουγκοσλαβικής αντιστάσεως, η οποία επέτρεψε την υπερκέραση της οχυρωμένης τοποθεσίας Μπέλες-Νέστος και την ταχεία προέλαση των γερμανικών τεθωρακισμένων δυνάμεων προς τη Θεσσαλονίκη.41

Αντιστράτηγος Γεώργιος Σαλβάνος, Διοικητής VII Άλφα Συνοριακού Τομέα ή Συγκρότημα Καρά Νταγ

Το θαυμασμό για την ανδρεία και τη μαχητικότητα του Ελληνικού Στρατού εκδήλωσαν και πολλοί Γερμανοί από τα κατώτατα μέχρι τα ανώτατα κλιμάκια της στρατιωτικής ιεραρχίας τους. Παρακάτω αναφέρονται ορισμένες τέτοιες χαρακτηριστικές εκδηλώσεις, που επιμαρτυρούν την εκτίμηση των Γερμανών προς τους Έλληνες μαχητές.

Ο Επιτελάρχης του ΧΧΧ Γερμανικού Σώματος Στρατού εκφράστηκε ως εξής προς τον Αντιστράτηγο Δέδε, Διοικητή της Ομάδας Μεραρχιών:

«Επολεμήσατε θαυμάσια, το πυροβολικόν σας ήτο υπέροχον, αι πλαγιοφυλάξεις σας αποτελεσματικώταται. Μόλις εκινείτο μια ομάδα μάχης εδέχετο επιτυχώς βολήν».

Ο Διοικητής της 72ης Γερμανικής Μεραρχίας, η οποία έδρασε στο υψίπεδο Κάτω Νευροκοπίου, δήλωσε: «Επολέμησα εις την Πολωνίαν και την Γαλλίαν, αλλ’ουδαμού συνήντησα τόσον αποτελεσματικήν και φθοροποιόν αντίστασιν όσον εις την Ελλάδα».

Ο Διοικητής του ΧΙΙΙ Γερμανικού Σώματος Στρατού, το οποίο έδρασε στην οχυρωμένη τοποθεσία Μπέλες-Νέστος, είπε στον Επιτελάρχη του ΤΣΑΜ: «Είχομεν ακούσει να ομιλούν δια την γενναιότητα και τον ηρωισμόν του Ελληνικού Στρατού, αλλά δεν εφανταζόμεθα την γενναιότητα και τον ηρωισμό τον οποίον επέδειξαν οι στρ ατιώται σας. Επολεμήσατε θαυμάσια! Θαυμάσια! Και πάλιν σας συγχαίρω εγκαρδίως».

Ο Στρατάρχης Φον Λιστ στην ημερήσια διαταγή του αμέσως μετά τον αγώνα αναγνώρισε ότι «οι Έλληνες υπαρασπίσθηκαν την πατρίδα των γενναίως» και συνέστησε στους Γερμανούς στρατιώτες «όπως αντικρύσουν και μεταχειρισθούν τους Έλληνες αιχμαλώτους όπως αξίζει εις γενναίους στρατιώτας».

Τέλος, ο ίδιος ο Χίτλερ σε λόγο του στις 4 Μαΐου 1941 ενώπιον του Ράιχσταγκ, κάνοντας απολογισμό των εκστρατειών του είπε: «Η ιστορική δικαιοσύνη όμως με υποχρεώνει να διαπιστώσω ότι από όλους τους αντιπάλους τους οποίους αντιμετωπίσαμεν, ο Έλλην στρατιώτης ιδίως επολέμησε με ύψιστον ηρωισμόν και αυτοθυσίαν. Εσυνθηκολόγησε μόνον όταν η εξακολούθησις της αντιστάσεως δεν ήτο πλέον δυνατή και δεν είχε κανέναν λόγον».

Εξάλλου εξίσου επαινετικές υπήρξαν οι κρίσεις των Γερμανών και για την αξία της οχυρώσεως της τοποθεσίας Μπέλες-Νέστος, την οποία χαρακτήρισαν ανώτερη της γραμμής Μαζινώ και εφάμιλλη της οχυρώσεως Ζίγκφριντ. Ιδιαίτερα, επισήμαναν τη θαυμάσια επιλογή των θέσεων των έργων, την άριστη απόκρυψή τους και την τέλεια προσαρμογή των πυρών προς το έδαφος. Αλλά και από ελληνικής πλευράς κρινόμενη η οχύρωση της παραπάνω τοποθεσίας αποδείχθηκε πόσο αναγκαία ήταν, γιατί εξασφάλισε την άνετη διεξαγωγή τόσο της επιστρατεύσεως όσο και της στρατηγικής συγκεντρώσεως του Στρατού μας και επέτρεψε την εξοικονόμηση δυνάμεων για τον αγώνα στο Αλβανικό Θέατρο Επιχειρήσεων. Επιπλέον έδωσε δυνατότητα επιτυχούς αρχικά αποκρούσεως της γερμανικής εισβολής, πράγμα που αναγνωρίσθηκε διεθνώς.

Στο υψηλότερο σημείο του λόφου υπάρχει, υπό τη σκιά της ελληνικής σημαίας, μια μαρμάρινη στήλη, την οποία επιστέφει αετός με αναπεπταμένα φτερά, ενώ σε μαρμάρινες πλάκες στη βάση του μνημείου έχουν χαραχτεί τα ονόματα των υπερασπιστών του οχυρού που έπεσαν στο πεδίο της τιμής. Δίπλα σ’ αυτή τη στήλη υπάρχει και ένας μεταλλικός σταυρός στη μνήμη των Γερμανών στρατιωτών που έχασαν εδώ τη ζωή τους.

Σε ανάμνηση αυτής της μάχης και για να τιμηθούν οι νεκροί έχει ανεγερθεί από το 1981, ένα μικρό Μουσείο. Το Μουσείο έχει ανακαινισθεί το 2002 και είναι ανοιχτό για το κοινό. Για να το επισκεφτεί κάποιος πρέπει όμως να έρθει σε επικοινωνία με το κοντινό στρατόπεδο (25230 21031).

   

Τα εκθέματα του Μουσείου περιλαμβάνουν οπλισμό, (πιστόλια, πολυβόλα, όλμους, χειροβομβίδες κλπ.) που ανήκουν στον Ελληνικό, Γερμανικό, Ιταλικό και Βουλγαρικό στρατό, στολές, μετάλλια και προσωπικά αντικείμενα στρατιωτών και αξιωματικών. Τα όπλα φυλάσσονται στο στρατόπεδο και τοποθετούνται στις προθήκες του Μουσείου μόνο κατά την ημέρα του εορτασμού του οχυρού (κάθε 6 Απριλίου).

Στον επισκέπτη του Μουσείου γίνεται προβολή οπτικουαστικού υλικού, το οποίο αν και τεχνικά είναι της δεκαετίας του ’80, είναι αρκετά παραστατικό και αναλυτικό. Στο τέλος κλείνει με τον εθνικό ύμνο. Συγκινητική η στιγμή που όρθιοι στο τέλος μαζί με τους δυο στρατιώτες ψάλαμε τον εθνικό μας ύμνο. Ο ένας από αυτούς μου φάνηκε ότι στο τέλος δάκρυσε.   

Ο επισκέπτης μπορεί να ξεναγηθεί και στις δαιδαλώδεις υπόγειες στοές του οχυρού, οι οποίες βρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση.

- Φωτογραφία του Ιωάννη Μεταξά εντός του Μουσείου.  Στον πίνακα αναφέρεται το παρακάτω απόσπασμα : «Θέλομεν να κάμωμεν πολιτισμόν Ελληνικόν. Δεν θέλομεν τους ξένους πολιτισμούς. Θέλομεν ιδικόν μας πολιτισμόν, τον οποίον να τον ωθήσωμεν και να τον κάμωμεν ανώτερον από όλους τους πολιτισμούς, εις την άκρην αυτήν της Ευρώπης. Θέλομεν ευημερίαν οικονομικήν. Θέλομεν αυτήν την γήν, αυτήν την πολύτιμον γήν, θέλομεν να την κάμωμεν να παράγη, να γίνη περιβόλι, όπως ημπορεί να γίνει μιαν ημέραν ένα πλούσιον περιβόλι, ώστε οι άνθρωποι οι οποίοι ζούν εις τα χώματα αυτά να αισθανθούν ότι είναι ευτυχισμένοι». Ιωάννης Μεταξάς

- Ταυτότητα Γερμανού στρατιώτη. 

Βίντεο από τον εορτασμό του 2009:

Συνέχεια οδοιπορικού..

- Τα διπλανά οχυρά στα δυτικά είναι : Περιθώρι, Παρταλούσκα και Μαλιάγκι. Έκπληκτός έμαθα από έγκυρη πηγή, για το οχυρό Περιθώρι (έξω από το ομώνυμο χωριό) ότι εκεί γυρίστηκε η γνωστή ιστορική ταινία «ΟΧΙ» (1969) με τον Κώστα Πρέκα, που πήρε βραβείο αρτιότερης παραγωγής και καλύτερης φωτογραφίας στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 1969. Οι φωτογραφίες πάνω είναι από την περιοχή. 

Σύσσωμα τα σχολεία της περιοχής είχαν μεταβεί την εποχή εκείνη στον τόπο που γυριζόταν η ταινία με την γνωστή τεθωρακισμένη επέλαση των Γερμανών! Οπωσδήποτε την επισκεφτήκαμε.

Δυστυχώς η περιοχή μένει ανεκμετάλλευτη, δεν υπάρχει καμία πινακίδα και σήμερα είναι βοσκοτόπια και οι στρατιωτικοί χώροι έχουν γίνει στάνες! Στο σημείο εκείνο (στις φωτογραφίες επάνω στην κορυφή του λόφου) ήταν το πολυβολείο που ήταν ο Πρέκας που ούρλιαζε με το πολυβόλο : «ελάτε να τα πάρετε! Ελάτε! Αααα!!!» Δεν μπόρεσα να πλησιάσω πιο κοντά γιατί υπήρχαν βοσκοί με πρόβατα και…. σκυλιά!...   

- Λοιπές στιγμές του μικρού οδοιπορικού στην Μακεδονία:

-         Έδεσσα, καταρράκτες. Η μικρή ταμπελίτσα λέει πολλά!

-         Θλιβερή διαπίστωση: Στα μαγαζιά που ήταν στη σειρά με τα διάφορα σουβενίρ, έβλεπες κρεμασμένες σημαίες του Ολυμπιακού, του Παναθηναϊκού, της ΑΕΚ, του ΠΑΟΚ κλπ. Σημαίες με τον Τσε Γκεβάρα, το σήμα της Αναρχίας, σημαίες κάθε είδους συγκροτήματος, χαζόφατσας και νεκροκεφαλής, αλλά καμία της Μακεδονίας με τον ήλιο της Βεργίνας, καμία του Μεγάλου Αλεξάνδρου! Σε ερώτηση γιατί συμβαίνει αυτό, ο μαγαζάτορας, αφού νόμιζε ότι μιλούσα κινέζικα και για αυτό με ρώτησε δύο φορές για να καταλάβει τι ακριβώς εννοώ, με κοίταξε σαν ΟΥΦΟ, όταν του είπα ότι θα έπρεπε να υπάρχει σχετική σημαία και μπλούζα, καθώς δεν έχει πάψει η αμφισβήτηση της ελληνικότητας της Μακεδονίας… Δεν απάντησε. Πρέπει να πω ότι την περιοχή επισκέπτονται αρκετοί Σκοπιανοί και Βούλγαροι. 

-         Δράμα: Η σημαία της Δόξας στο γήπεδο!

-         Δράμα: Το μνημείο της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ο εφιάλτης του κάθε Ρεπουσιανού! Γράφει:  «Κολληθείη η γλώσσα ημών εάν επιλαθώμεθά σου ώ πάτριος γή».

-         Πέλλα, αρχαιολογικός χώρος. Από εδώ ξεκίνησε ο Μέγας Αλέξανδρος! 
Ευχάριστη Διαπίστωση: Επισκεφτείτε ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ το ανακαινισμένο Μουσείο. Είναι ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΟ! Κάθε Έλληνας πρέπει να το δει.

-         Νάουσα, Άγιος Νικόλαος. Δεν ήξερα ότι είχε τέτοιο όμορφο μέρος η Ελλάδα! Ψαρεύεις και πέστροφα!   

ΥΓ. Πολλές επιγραφές είδα στα βουλγαρικά. Δεν μου άρεσε. Αφενός λόγω της αθεράπευτης ξενομανίας, αφετέρου λόγω του ότι η Μακεδονία έχει περάσει πολλά από τους Βούλγαρους. Τα δε σύνορα με την Βουλγαρία, από τότε που άνοιξαν κάνουν τους Έλληνες να τρέχουν να γεμίσουν με βενζίνη τα ρεζερβουάρ τους και να ψωνίσουν σχεδόν τα πάντα από εκεί και τους Βούλγαρους να κατεβαίνουν για μεροκάματα. Με λίγα λόγια οικονομική βοήθεια στην Βουλγαρία και η ελληνική οικονομία - δηλαδή ο Έλληνας, ας πεθάνει.   

ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ