Haaretz: "Οι Εβραίοι που έκλαιγαν όταν πριν από 30 χρόνια έπεσε το Τείχος του Βερολίνου"

Άρθρο του Ofer Aderet (8/11/2019)

Όταν το τείχος του Βερολίνου έπεσε πριν από 30 χρόνια στις 9 Νοεμβρίου 1989, δεν ήταν όλα τα δάκρυα που χύνονταν, δάκρυα χαράς. Στη σκοτεινή, ανατολική πλευρά του τείχους υπήρχαν μερικοί άνθρωποι που έχυναν δάκρυα πόνου και φόβου, ενώ ο κόσμος παρακολουθούσε στην τηλεόραση και γιόρταζε καθώς τα τούβλα σωριάζονταν κάτω.

Ήταν ο πόνος του τέλους της «δημοκρατικής» ιδεολογίας που υποσχέθηκε η Ανατολική Γερμανία, που ιδρύθηκε στη σοβιετική ζώνη κατοχής το 1949 ως εναλλακτική λύση στη δυτική δημοκρατία. Ήταν ο φόβος για το προσωπικό τους μέλλον καθώς το κομμουνιστικό καθεστώς κατέρρευσε, ότι θα τιμωρηθούν για τα εγκλήματα του ολοκληρωτικού καθεστώτος. Το πιο υψηλόβαθμο και πιο γνωστό από αυτούς ήταν ο Markus "Mischa" Wolf, ο οποίος είχε γίνει ο Νο 2 στο Υπουργείο Δημόσιας Ασφάλειας της Ανατολικής Γερμανίας ή της γνωστής Stasi.

Ο Wolf (φώτο) γεννήθηκε το 1923 από Εβραίο πατέρα και μη Εβραία μητέρα. Ο πατέρας του, ο συγγραφέας και ο γιατρός Friedrich Wolf, προερχόταν από μια εβραϊκή οικογένεια που εκδιώχθηκε από την Ισπανία στα τέλη του 15ου αιώνα και ήρθε στη Γερμανία τον 17ο αιώνα, μέσω της Ολλανδίας. Η οικογένειά του ήταν κοσμική (μη θρησκευόμενη) και αστική.

Ο Markus Wolf ήταν 10 όταν ήρθαν στην εξουσία οι Ναζί. Η οικογένειά του έφυγε, βρίσκοντας καταφύγιο στη Ρωσία. Μετά τον πόλεμο, επέστρεψε στην πατρίδα του και εντάχθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα, αλλά μετά την σοβιετική κατοχή, η Γερμανία χωρίστηκε στα δύο.

Όπως πολλοί Εβραίοι υπό τον κομμουνισμό, ο Wolf δεν διαφήμιζε την "θρησκευτική του κληρονομιά". Αναγκάστηκε να προσαρμοστεί στην φιλο-αραβική στάση της Μόσχας και δεν έκανε τίποτα για να προωθήσει εβραϊκά ή ισραηλινά συμφέροντα.

Ως επικεφαλής της Stasi, ο Wolf διεύθυνε ένα δίκτυο 4.000 κατασκόπων που είχαν διεισδύσει σε επιχειρήσεις, στο αρχηγείο του ΝΑΤΟ και την κυβέρνηση της Δυτικής Γερμανίας, ρίχνοντας τον καγκελάριο Willy Brandt.

Ο Ισραηλινός δημοσιογράφος Yossi Melman κάποτε ονόμασε τον Wolf ως "έναν από τους πιο ταλαντούχους, τολμηρούς και λαμπρούς πράκτορες πληροφοριών στον 20ό αιώνα, ιδιαίτερα κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου". Ήταν γνωστός στη Δύση ως "ο άνθρωπος χωρίς πρόσωπο" για την ικανότητά του να μην συλλαμβάνεται από τον φωτογραφικό φακό και ο χαρακτήρας του έχει τεκμηριωθεί σε δεκάδες βιβλία, ντοκιμαντέρ και ταινίες δράσης.

Το εβραϊκό ζήτημα δεν ήταν ψηλά στην ατζέντα του Ανατολικού Βερολίνου. Το κομμουνιστικό καθεστώς άφησε στη Δυτική Γερμανία να αντιμετωπίσει τα εγκλήματα των Ναζί. Η ηγεσία απέφευγε, σχεδόν μέχρι το τέλος, τις επαφές με το Ισραήλ και με εβραϊκές οργανώσεις. Μόνο το Νοέμβριο του 1988 το κοινοβούλιο της Ανατολικής Γερμανίας, το Volkskammer, όρισε την επέτειο της «Νύχτας των Κρυστάλλων» (Kristallnacht), η οποία, όπως και η πτώση του Τείχους του Βερολίνου, πραγματοποιήθηκε στις 9 Νοεμβρίου και ίδρυσε ένα ινστιτούτο εβραϊκής μελέτης στη Νέα Συναγωγή του Ανατολικού Βερολίνου. Κατά την Kristallnacht το 1938, Εβραίοι τρομοκρατούνταν σε όλη τη Γερμανία και την Αυστρία. Τουλάχιστον 91 άνθρωποι σκοτώθηκαν, εκατοντάδες συναγωγές κάηκαν, περίπου 7.500 εβραϊκές επιχειρήσεις βανδαλίστηκαν και έως 30.000 Εβραίοι άνδρες συνελήφθησαν.

Στις 9 Νοεμβρίου 1989, όταν έπεσε το Τείχος, ο Wolf κατέφυγε στη Ρωσία, και επέστρεψε μόνο μετά την ενοποίηση της Γερμανίας. Το 1993 καταδικάστηκε σε έξι χρόνια φυλάκισης για το έγκλημα της προδοσίας. Η καταδίκη ανακλήθηκε από ανώτερο δικαστήριο που δέχθηκε το επιχείρημα του Wolf ότι ακολουθούσε τους νόμους ενός κυρίαρχου κράτους.

Το 1997, ο Wolf δέχτηκε πρόσκληση από τον δημοσιογράφο Ma'ariv Gad Shimron και επισκέφθηκε το Ισραήλ, όπου συνάντησε τους επικεφαλής της υπηρεσίας ασφαλείας Mossad και Shin Bet καθώς και άλλους αξιωματούχους μυστικών υπηρεσιών. 

Το 2004, δύο χρόνια πριν από το θάνατό του, έδωσε συνέντευξη στην Haaretz, λέγοντας στον Melman ότι ποτέ δεν είχε κατασκοπεύσει το Ισραήλ παρά τις αιτήσεις της KGB.

"Η KGB με πλησίασε επανειλημμένα και μου ζήτησε να στείλω πράκτορες και κατασκόπους για να συγκεντρώσω πληροφορίες για το Ισραήλ και στο Ισραήλ. Ως Γερμανοί, ήταν ευκολότερο να εισέλθουμε και να διεξάγουμε επιχειρήσεις στη χώρα σας από ό, τι θα ήταν για τους Ρώσους, τους Πολωνούς ή τους Τσέχους. Αλλά πάντα τους απέρριπτα", δήλωσε ο Wolf στο Melman. "Εκ των υστέρων, είμαι ευτυχής να πω ότι η εβραϊκότητά μου μπορεί να συνέβαλε στην έλλειψη επιθυμίας μου να διεξάγω δουλέψω εναντίον του Ισραήλ, αλλά οφειλόταν κυρίως σε επαγγελματικές εκτιμήσεις. Προτίμησα να συγκεντρώσω όλη τη προσπάθεια συλλογής πληροφοριών στη Δυτική Γερμανία και στο ΝΑΤΟ».

Είπε επίσης στον Melman ότι σκέφτηκε να ζητήσει από το Ισραήλ άσυλο και αρνήθηκε να συμμετάσχει στη συνεργασία που είχε η Στάζι με παλαιστίνιους τρομοκράτες, έναν ισχυρισμό που οι ειδικοί αμφισβητούν λόγω της ανώτερης θέσης που είχε στον οργανισμό.

Ο Wolf δεν ήταν ο μόνος Εβραίος στην Κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία. Μερικοί ήταν ανοιχτά κατά του κράτους του Ισραήλ και αντι-Σιωνιστές, όπως ο Albert Norden (φώτο), ένας ανώτερος υπάλληλος στο Politburo (Πολιτικό Γραφείο) που ήταν στην πραγματικότητα υπουργός προπαγάνδας μέχρι το 1979. Ο πατέρας του Norden ήταν ραβίνος. Η αδερφή του είπε στον Ma'ariv το 1963 ότι η μητέρα τους προερχόταν από παλιά οικογένεια ραβίνων. Ερωτηθείσα πώς έγινε ένας απόγονος ραβίνων να ανέβει στα ανώτερα κλιμάκια του ανατολικογερμανικού κομμουνιστικού καθεστώτος, έδωσε μια απλή, άμεση απάντηση: Ο πατέρας τους ήταν ένας πολύ φιλελεύθερος ραβίνος.

Με τα χρόνια ο Norden έχασε την επαφή με την οικογένειά του.

"Όλη η φιλία μας προσφέρεται σε εκείνους στο Ισραήλ που δουλεύουν για την ειρήνη. Η Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας διακρίνει μεταξύ της κυβερνώσας ελίτ στο Ισραήλ και τον ισραηλινό λαό, ο οποίος αντιτίθεται στον ναζισμό και θέλει την ειρήνη", δήλωσε ο Norden σε συνέντευξη Τύπου του 1965. Αλλά οι απόψεις του έγιναν σύντομα πιο ακραίες. Μετά τον πόλεμο των έξι ημερών, εξομοίωσε τις πράξεις του Ισραήλ με την επίθεση του Χίτλερ στη Σοβιετική Ένωση το 1941. Το 1973, όταν ξέσπασε ο πόλεμος του Yom Kippur, αποκάλεσε το Ισραήλ "επιθετικό" και είπε ότι το έθνος του στέκεται με τους Άραβες.

 Ένας από τους υπουργούς εξωτερικών της Ανατολικής Γερμανίας, ο Otto Winzer, είχε εβραϊκή καταγωγή. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, από το 1965-75, η ΛΔΓ καλλιεργούσε δεσμούς με παλαιστίνιους τρομοκράτες, δίνοντάς τους χρηματοδότηση και στήριξη. Ο Winzer επένδυσε μεγάλες ποσότητες χρόνου και πόρων στην ανάπτυξη σχέσεων μεταξύ  Ανατολικής Γερμανίας και Αράβων ηγετών, ταξιδεύοντας στην Αίγυπτο, την Συρία και το Ιράκ, προκειμένου να βελτιώσει τη διεθνή θέση της χώρας του, υπογραμμίζοντας ότι το Ανατολικό Βερολίνο, σε αντίθεση με τη Βόννη, υποστήριζε τους Άραβες και όχι το Ισραήλ.

Ο Klaus Gysi (φώτο), ο οποίος υπηρέτησε ως υπουργός πολιτισμού της Ανατολικής Γερμανίας από το 1966-73 και υφυπουργός εκκλησιαστικών υποθέσεων από το 1979-88, μεγάλωσε μέσα σε εβραϊκό σπίτι αλλά δεν έδωσε έμφαση στη θρησκευτική του κληρονομιά. Το 1989 ισχυρίστηκε ότι θα ήταν ανόητο να αποκαλέσει την οικογένειά του Εβραϊκή (Ιουδαϊκή), παρά τις τρεις Menorah (Επτάφωτες Λυχνίες) της εορτής Hanukkah που υπήρχαν στο ράφι στο σπίτι του. Μόνο η γιαγιά της μητέρας του ήταν Ιουδαία.

Η πρώτη σύζυγος του Gysi ήταν επίσης Εβραία, από μια οικογένεια που δολοφονήθηκε στο Άουσβιτς. Ο γιος τους, Gregor Gysi (Γκρέγκορ Γκίσι - φώτο), εξελέγη επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ανατολικής Γερμανίας μετά την πτώση του Τείχους. Σε αντίθεση με άλλους Εβραίους στο κόμμα, δεν γύρισε την πλάτη στις ρίζες του. Την παραμονή της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου και την αποσύνθεση της Σοβιετικής Ένωσης, συμμετείχε σε μια ομάδα νέων, παιδιά των θυμάτων του Ολοκαυτώματος και επιζώντες, που είχαν αρχίσει να μαθαίνουν για τον Ιουδαϊσμό, τον εβραϊκό πολιτισμό και τα εβραϊκά. "Εβραίος μέχρι το κόκκαλο" ("Jew to the core"), έτσι τον περιέγραψε μια εξέχουσα προσωπικότητα της εβραϊκής κοινότητας της Γερμανίας.

ΚΟ: Ο Gregor Gysi, είναι σημαίνων πολιτικός του κόμματος ‘Die Linke’ (‘Η Αριστερά’), του κόμματος που στην πραγματικότητα αντιπροσωπεύει την συνέχεια του κομμουνιστικού κόμματος που διηύθυνε τη δικτατορία στην Ανατολική Γερμανία. Το 2017, στην  προεκλογική του εκστρατεία επέλεξε μια αφίσα που είχε μόνο την λέξη, "Trotzdem!", (σημαίνει "Παρ’ όλα αυτά"). Επρόκειτο για αναφορά στον Γερμανό κομμουνιστή Karl Liebknecht, ο οποίος το 1919 προσπάθησε να ανατρέψει το δημοκρατικό πολίτευμα (με την λεγόμενη "εξέγερση των Σπαρτακιστών") και να επιβάλλει την κομμουνιστική δικτατορία, του οποίου το τελευταίο άρθρο, πριν σκοτωθεί από Γερμανούς πατριώτες, έφερε τον τίτλο "Trotz alledem", μια παραλλαγή του ίδιου πράγματος. Σε συνέντευξή του ο Gysi παραδέχτηκε ότι αναφερόταν στα λόγια του Λέμκνεχτ. Ο Gysi, επίσης, το 2015, είχε καυχηθεί δημόσια σε βίντεο ότι «περισσότεροι γηγενείς Γερμανοί πεθαίνουν από εκείνους που γεννιούνται» και ότι είναι «πολύ τυχερός, γιατί οι Ναζί δεν είναι καλοί στο να έχουν απογόνους…». Δες εδώ κι εδώ

ΚΟ / το βρήκα εδώ