Φεβρουάριος 1865. Η πλάστιγγα στον αμερικάνικο ‘εμφύλιο πόλεμο’, που κλείνει τέσσερα χρόνια, έχει αρχίσει να γέρνει υπέρ του πολυπληθέστερου και πιο καλά εφοδιασμένου στρατού της Ένωσης (των Βορείων).
Μετά από την επανεκλογή του Λίνκολν, ο στρατηγός Λη δεν τρέφει πλέον καμία αυταπάτη σχετικά με την εξέλιξη της σύγκρουσης. Ξέρει ότι το παιχνίδι έχει χαθεί. Όπως υπαγορεύει το καθήκον του, δεν ενημερώνει τον πρόεδρο Ντέιβις για αυτη του την άποψη. Για τους άντρες και τους υφισταμένους του παραμένει το σύμβολο της ελπίδας. Το καθήκον του σαν στρατιώτης είναι να πολεμήσει μέχρις εσχάτων και δεν είναι χαρακτήρας που υποχωρεί. Παρόλα αυτά όμως η τελική πτώση είναι πλέον προ των πυλών. Ο χειμώνας μπροστά στο Ρίτσμοντ, την πρωτεύουσα της Συνομοσπονδίας, είναι μια κόλαση. Μετά από την καταστροφή της κοιλάδας του Σεναντόα από τον Σέρινταν εξαντλήθηκαν πλέον και οι τελευταίες πηγές εφοδιασμού. Η πείνα, η πραγματική πείνα, εκείνη που οδηγεί στον θάνατο, βασανίζει την πρωτεύουσα και όσους την προστατεύουν. Ο στρατηγός Λη δεν δέχεται διαφορετικές συνθήκες από εκείνες των ανδρών του. Μια μέρα δέχεται στο τραπέζι του έναν προσκεκλημένο. Το μοναδικό κομμάτι κρέας είναι τόσο μικρό που κανείς δεν τολμά να σερβιριστεί. Επιπλέον, ο Λη μοιράζει στους άντρες του τα μάλλινα ρούχα που προέρχονται από τους κατοίκους.
Οι στρατιώτες που έχουν διαβάσει το μυθιστόρημα του Βίκτωρος Ουγκώ, ‘Οι Άθλιοι’, δημιουργούν ένα λογοπαίγνιο αποκαλώντας τους εαυτούς τους οι Άθλιοι του Λη. Καταβάλλουν προσπάθειες να γελάσουν με τις συνθήκες τους. «Σε αυτόν τον στρατό, λένε, μια τρύπα στο παντελόνι σημαίνει ότι είσαι αρχηγός, δυο τρύπες ότι είσαι υπολοχαγός και αν δεν υπάρχει ύφασμα σημαίνει ότι ο κάτοχος είναι στρατιώτης».
Στις 6 Φεβρουαρίου 1865 το συνομοσπονδιακό Κογκρέσο αποφασίζει να διορίσει τον στρατηγό Λη αρχιστράτηγο του Νότου. Αυτό το καθυστερημένο μέτρο δεν μπορεί να έχει πρακτικό αποτέλεσμα, γιατί τα στρατεύματα δεν υπάρχουν πλέον.
Τα ξημερώματα της 25 Μαρτίου 1865 οι Νότιοι επιχειρούν να ανοίξουν ένα πέρασμα στις γραμμές των Βορείων, μπροστά στο Ρίτσμοντ. Το πρώτο μέρος της επιχείρησης επιτυγχάνει, αλλά οι άντρες είναι τόσο εξαντλημένοι που πέφτουν στο έδαφος και δεν μπορούν να συνεχίσουν την επίθεση. Ο Λίνκολν και ο Γκραντ θέλουν να τελειώνουν. Το Σάββατο 1 Απριλίου οι Βόρειοι εξαπολύουν επίθεση σε όλο το μήκος της παράταξης. Μπροστά τους δεν υπάρχουν πλέον παρά φαντάσματα. Η πρώτη γραμμή διαλύεται. Την επόμενα μέρα ο Λη ανασχηματίζει το αμυντικό μέτωπο, αλλά η τελική καταστροφή είναι πλέον ζήτημα ωρών. Τηλεγραφεί στο Ρίτσμοντ ώστε η κυβέρνηση να ετοιμαστεί να εκκενώσει την πρωτεύουσα.
Ο πρόεδρος Ντέιβις παρακολουθεί την θεία λειτουργία στην εκκλησία του Αγίου Παύλου όταν του παραδίδεται το μήνυμα του Λη. Σηκώνεται αμέσως από το στασίδι και βγαίνει με αξιοπρέπεια, με απόλυτη ψυχραιμία. Στις 23 ένα ειδικό τραίνο μεταφέρει τα μέλη της κυβέρνησης στο Ντάνβιλ.
Στην διάρκεια της νύχτας ο στρατηγός Γιούελ, ο οποίος συνεχίζει να προστατεύει την πόλη, λαμβάνει διαταγές να αποσυρθεί. Το Ρίτσμοντ παραδίνεται στις φλόγες. Οι πρώτοι Βόρειοι μπαίνουν τα ξημερώματα στην μέχρι τότε απαραβίαστη πρωτεύουσα.
Την ίδια στιγμή ο Λη εγκαταλείπει το Πέτερσμπουργκ, αφού καταστρέψει τις αποθήκες πυρομαχικών. Οι ελάχιστοι στρατιώτες που έχουν απομείνει είναι νηστικοί τριάντα έξι ώρες. Ντυμένοι με κουρέλια, με εδώ κι εκεί ένα κομμάτι αιματοβαμμένο ύφασμα να καλύπτει κάποιο μέλος του σώματος, οι στρατιώτες προχωρούν ακόμα. Ο στρατηγός θέλει να φτάσει στα βουνά στα δυτικά του Λίντσμπουργκ.
Στις 7 Απριλίου 1865 ο Γκραντ τους στέλνει ένα σημείωμα με το οποίο τους ζητάει να παραδοθούν για να αποφύγουν περαιτέρω ανώφελες πλέον συγκρούσεις.
Ο Λη ζητά τους όρους από τον αντίπαλο του. Ο Γκραντ απαντά: «Επειδή η ειρήνη είναι η πρωταρχική μου επιθυμία, επιμένω με έναν μόνο όρο. Ότι οι άντρες που θα παραδοθούν δεν θα μπορούν πλέον να σηκώσουν τα όπλα εναντίον της Ένωσης, εκτός μετά από κανονική ανταλλαγή».
Για να επιτύχει πιο ευνοϊκούς όρους, ο Λη προσποιείται ότι έχει πρόθεση να συνεχίσει τη μάχη, δέχεται όμως να συναντήσει τον Γκραντ.
Στις 9 Απριλίου, φορώντας καινούρια στολή, ζωσμένος το σπαθί που του προσέφερε η πόλη του Ρίτσμοντ, καβάλα στον Τράβελερ το άλογό του, και συνοδευόμενος από το γενικό του επιτελείο, ο Λη κατευθύνεται προς τις ομοσπονδιακές γραμμές. Θα επωμιστεί το βάρος της συνθηκολόγησης, αν και «θα προτιμούσε χίλιους θανάτους».
Η συνάντηση γίνεται στην αγροικία του Απόματοξ Court House, στο σπίτι του ταγματάρχη Μακ Λαν, όπου ο Γκραντ περιμένει τον αντίπαλο του.
Η αντίθεση ανάμεσα στους δυο άντρες είναι εκπληκτική. Μπροστά στον στρατηγό Λη που είναι ντυμένος κομψά με την γκρίζα στολή του, ο Γκραντ δείχνει παρακατιανός με την στολή του απλού στρατιώτη.
Η υποδοχή του Γκραντ είναι συγκαταβατική. Ο Γκραντ προσπαθεί να κάνει λιγότερο οδυνηρή την στιγμή ανακαλώντας ορισμένες κοινές αναμνήσεις από τον πόλεμο στο Μεξικό. Μετά από μερικά λεπτά, ο Λη χρειάζεται να του υπενθυμίσει την αιτία της συνάντησης τους. Ζητάει οι άντρες να πάρουν μαζί τους τα άλογα και τα μουλάρια για να μπορέσουν να ξαναπιάσουν δουλειά στα χωράφια. Η πράξη παράδοσης συντάσσεται και υπογράφεται.
Την ώρα που καβαλικεύει ξανά τον Τράβελερ, ο στρατηγός Λη ακουμπάει το κεφάλι του στο στήθος του παλιού του συντρόφου στα όπλα. Μένει σε αυτή τη θέση για μερικά δευτερόλεπτα, καταρρακωμένος. Με μια βίαια προσπάθεια, επανέρχεται. Όταν ανεβαίνει στη σέλα χαιρετάει τον Γκραντ, ο οποίος υποκλίνεται.
Ύστερα απομακρύνεται προς τις γραμμές
Μόλις τον βλέπουν, οι άντρες του τον επευφημούν όπως συνηθίζουν πάντα όταν περνά ανάμεσα στις γραμμές τους, αλλά αντικρίζοντας τα τραβηγμένα του χαρακτηριστικά, οι κραυγές τους πνίγονται. Ενόσω συνεχίζει την πορεία παραμένουν διστακτικοί. Ύστερα με μια αυθόρμητη κίνηση, πηγαίνουν προς το μέρος του.
- Στρατηγέ, παραδοθήκαμε;
Η ερώτηση είναι σαν ένα χαστούκι κατάμουτρα. Προσπαθεί να προχωρήσει αλλά τον περικυκλώνουν, τα σκαμμένα από την πείνα πρόσωπα και τα πυρετώδη βλέμματα προτεταμένα προς το μέρος του. Αναγκάζεται να σταματήσει. Οι λέξεις είναι για αυτόν ένα μαρτύριο:
-Στρατιώτες, πολεμήσαμε μαζί και έκανα για σας ότι μπορούσα. Θα σας αφήσουν να φύγετε και μπορείτε να γυρίσετε σπίτια σας.
Θα ήθελε να συνεχίσει να μιλάει, αλλά δεν καταφέρνει παρά να αρθρώσει με δυσκολία: «Αντίο, αντίο. . . »
Ένα δάκρυ κυλάει στα ηλιοκαμένα του μάγουλα, ενώ απομακρύνεται χωρίς να βλέπει που τον οδηγούν τα βήματα του αλόγου του.
Ο Λίνκολν δολοφονείται στις 14 Απριλίου 1865 από ένα νεαρό όμορφο σαν τον θεό τας εκδίκησης, τον Τζον Μπουθ.
Στις 18 Απριλίου 1865 ο στρατηγός Τζόζεφ Τζόνστον υπογράφει με τον Σέρμαν μια συμφωνία συνθηκολόγησης η οποία προβλέπει την αποστράτευση όλων των στρατευμάτων της Συνομοσπονδίας. Ο στρατηγός Κίρμπυ Σμιθ υπογράφει την παράδοση του στρατού του Τρανς-Μισσισσιπή στις 26 Μαΐου, με τον στρατηγό Κάνμπυ.
Ο Τζέφερσον Ντέιβις συλλαμβάνεται στην Τζόρτζια στις 10 Μαΐου 1865. Μεταφέρεται με χειροπέδες στο φρούριο Μονρόε. Ο διοικητής του περνάει αλυσίδες στα πόδια, αναμένοντας μια δικαστική απόφαση την οποία ο Βορράς δεν μπορεί να επιτρέψει. Δυο χρόνια μετά από την αιχμαλωσία του αφήνεται ελεύθερος και η χρηματική εγγύηση ύψους 100.000 δολαρίων πληρώνεται με μια εθνική συνεισφορά στην οποία συμμετέχουν οι πρώην εχθροί του.
Πάνω από δυο μήνες μετά από το Αποματόξ, στις 23 Ιουνίου 1865, ο συνομοσπονδιακός (ινδιάνος) στρατηγός Σταντ Γουέιτυ υπογράφει την συνθηκολόγηση. Ήταν ζήτημα τιμής για εκείνον να είναι ο τελευταίος. Ινδιάνος και οπαδός των Νοτίων, δίνει το στίγμα της δολοφονίας δυο εθνών.
Από το βιβλίο ‘Ο Λευκός Ήλιος των Ηττημένων’, εκδόσεις PATRIA.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου