Πάάάλι κόλλησες στην τηλεόραση;

"Η τηλεόραση είναι μια επικίνδυνη πηγή πληροφοριών, παρουσιάζει ψευδείς και εξωπραγματικές αντιλήψεις, δεν διαθέτει ένα συνεπές σύστημα αξιών, με εξαίρεση τον καταναλωτισμό, και αποτελεί μέσο για τη χειρότερη κοινωνικοποίηση. Η ζημιά που προκαλεί είναι ατομική, κοινωνική, σωματική και διανοητική".

( J. Condry, ψυχολόγος, επικοινωνιολόγος)

Πού οφείλεται η προσκόλησή μας στην τηλεόραση;*

Δεν μπορεί κανείς να προβληματίζεται γύρω από τις προϋποθέσεις μιας πιο ορθής χρήσης της τηλεόρασης χωρίς να θέσει το εξής θεμελιώδες ερώτημα: Πού οφείλεται το γεγονός ότι δεν μπορούμε να ξεκολλήσουμε από την οθόνη;

Φταίει μόνο η συσκευή που μαγνητίζει ή υπάρχει και κάτι βαθύτερο απ΄ αυτό;

Σύμφωνα με μια μελέτη που έγινε στην Αργεντινή, μια πιθανή ψυχολογική εξήγηση της ανάγκης μας να βρισκόμαστε συνεχώς μπροστά στην τηλεοπτική οθόνη οφείλεται στο γεγονός ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης συμβολίζουν μια πηγή ασφάλειας και σιγουριάς, επειδή εξασφαλίζουν στον τηλεθεατή μια —έστω έμμεση κοινωνική επαφή με σημαντικές προσωπικότητες, εδραιώνοντας ένα είδος οικειότητας ανάμεσά τους.

Η εξάρτηση του σύγχρονου ανθρώπου από την τηλεόραση συνδέεται και με την επιτακτική ανάγκη του για κοινωνικές σχέσεις.

Η τηλεόραση, στην ουσία, αναπληρώνει τις σχέσεις του τηλεθεατή με πραγματικά πρόσωπα, δηλαδή ικανοποιεί την ανάγκη του να κοινωνικοποιηθεί, χωρίς όμως να τον εκθέτει στα προβλήματα και τους περιορισμούς που θα συνεπάγονταν οι αληθινές σχέσεις με τους συνανθρώπους του.

Τελικά, λοιπόν, το πρόβλημα οφείλεται στην δυσκολία των ανθρώπων να επικοινωνήσουν μεταξύ τους στα πλαίσια της σύγχρονης κοινωνίας αλλά ακόμη και στα πλαίσια της οικογένειας, όπου το κενό του ανύπαρκτου διαλόγου καλείται να καλύψει η τηλεόραση.

Όντως, οι κατεξοχήν εξαρτημένοι από την τηλεόραση είναι οι ενήλικες.

Μάλιστα, μια δημοσκόπηση που έγινε το 1998 σε ένα δείγμα 1.110 .νέων μεταξύ 14 και 22 ετών, αποκάλυψε ότι το 68% απ’ αυτούς νιώθουν παραμελημένοι από τους γονείς τους εξαιτίας της τηλεόρασης η οποία μοιάζει να μονοπωλεί το ενδιαφέρον των μεγάλων.

Το αυξημένο ενδιαφέρον των ενηλίκων για την τηλεόραση επιβεβαιώνει και η θεματολογία των ενδοοικογενειακών συζητήσεων ή διαφωνιών, την οποία μονοπωλούν κατά κύριο λόγο τα γεγονότα που μεταδίδουν τα δελτία ειδήσεων και τα τηλεοπτικά μαγκαζίνο.

Πρόκειται για μια θεματολογία που απέχει πολύ από τα πραγματικά προβλήματα της οικογένειας τα οποία κινδυνεύουν να μείνουν για πάντα στο περιθώριο.

Όπως έχει παρατηρηθεί από κάποιους φιλοσόφους, η αδιάκοπη ροή πληροφοριών αναγκάζει τον τηλεθεατή να ζει σε ένα διαρκές παρόν, δηλαδή σε μια κατάσταση, όπου οι ειδήσεις βρίσκονται σε έναν αδιάκοπο «ανταγωνισμό» μεταξύ τους.

Ο τηλεθεατής, επειδή δεν διαθέτει τον απαιτούμενο χρόνο για να επεξεργαστεί και να αξιολογήσει κάθε είδηση ξεχωριστά, αποκτά την αίσθηση ότι το συγκεκριμένο πρόβλημα που παρουσιάζεται στην τηλεόραση ανά πάσα στιγμή είναι το μεγαλύτερο και σοβαρότερο πρόβλημα του κόσμου.

Όσο για την εξάρτηση των παιδιών από την τηλεόραση, αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στη συνήθεια των γονιών να χρησιμοποιούν την τηλεοπτική συσκευή ούτε λίγο ούτε πολύ σαν baby – sitter.

Ο συγκεκριμένος ρόλος της τηλεόρασης, όπως είναι φυσικό, βολεύει τους γονείς, οι οποίοι προτιμούν να «παρκάρουν» τα παιδιά τους μπροστά στην οθόνη, αντί να τα βγάλουν μια βόλτα, να τα δραστηριοποιήσουν, να παίξουν μαζί τους ή να τους διηγηθούν ένα παραμύθι...

Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι η συγκεκριμένη τακτική των γονιών δεν οφείλεται τόσο στην αδιαφορία τους όσο στις δυσκολίες που επιβάλλουν οι αυξημένες υποχρεώσεις της εργασίας και της καθημερινής τους ζωής.

Είναι προφανές, ότι όσο συνεχίζουν να υπάρχουν παιδιά κλεισμένα όλη την ημέρα σε μικρά διαμερίσματα, μητέρες που αντιμετωπίζουν μόνες χιλιάδες προβλήματα και ηλικιωμένοι εγκλωβισμένοι στα σπίτια τους, κάθε προσπάθεια περιορισμού της τηλεθέασης θα φαντάζει όλο και πιο δύσκολη.

Αντίστοιχα, οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι όσο ένα μεγάλο μέρος των ανοιχτών χώρων παραμένει επικίνδυνο για μεγάλους και μικρούς, ενδεχομένως η τηλεόραση να αποτελεί το μικρότερο κακό.

Ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούμε την τηλεόραση, λοιπόν, είναι το σύμπτωμα μιας βαθιάς νόσου της κοινωνίας μας.

Εκείνο πάντως που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι, ενώ η τηλεόραση εμφανίζεται ως μέσο θεραπείας αυτής της νόσου, όπως αποδεικνύουν όσα εκθέσαμε μέχρι τώρα, αποτελεί ταυτόχρονα έναν από τους παράγοντες που συμβάλλουν στην επιδείνωσή της.

Για παράδειγμα, η τηλεόραση παρουσιάζεται ως «θεραπεία» για τη μοναξιά ενώ η ίδια γεννά μοναξιά, προτείνεται ως θεραπεία για τη βία ενώ η ίδια γεννά βία, ως καταφύγιο από τις καθημερινές απογοητεύσεις ενώ γεννά απογοήτευση κ.λ.π.

*Από το βιβλίο "Η ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ" του Tito Squillaci (Εκδόσεις ΑΚΡΙΤΑΣ, σελ.73-76).

Και η συμβουλή του ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ: Ακόμα δεν πήρες διαζύγιο από την τιβι;.